Wielki skok

Rośliny potrafią regulować fotosyntezę, i to w ten sposób, że poszczególne liście inaczej reagują na światło – tak jakby wiedziały, kiedy mają jego nadmiar, a kiedy niedostatek i jakby umiały się o tym informować (także i o tym, czy jest to światło białe, słoneczne, czy też sztuczne, na przykład czerwone lub niebieskie). Informację o ilości i jakości światła poszczególne liście przekazują sobie nawzajem. Z tych informacji korzystają liście nieoświetlone i potrafią się przygotować do skutków danego oświetlenia wedle in­dywidualnej, nienarzuconej strategii, czyli: rośliny nie tylko szyb­ko przewodzą sygnały (…), ale także w pewnym sensie myślą, powiada profesor Stanisław Karpiński ze Szkoły Głównej Gospo­darstwa Wiejskiego w Warszawie.

Jeśli – nawet w przenośni – specjalista może to nazwać myśleniem, powinniśmy zmienić swój pogląd na świat roślin.

5. Do roślin zaliczane są także bakterie. Wśród tych jednoko­mórkowych mikroorganizmów znajduje się bardzo wiele choro­botwórczych, niebezpiecznych dla ludzi i walka z nimi stanowi trudne zadanie medycyny. Wszystko to znamy i nie chodzi o in­formowanie o bakteriach, ale o fakt, że w 2010 roku pojawiła się w Europie (z Indii i Pakistanu) bakteria chorobotwórcza, której nie można pokonać antybiotykami, mająca specjalny gen odporności, który może tę odporność przenosić na inne bakterie chorobotwór­cze. Superbakteria stwarza globalne zagrożenie epidemiologicz­ne, może wywołać zarazę, której nie będzie czym leczyć. Wielkie zarazy, epidemie, atakowały ludzkość już nieraz. Ostatnia – pan­demia świńskiej grypy – została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za zakończoną. W dwadzieścia cztery godziny po tym ogłoszeniu pojawiła się opisywana wyżej superbakteria i stwier­dzono, że jej zjadliwość rośnie. Na choroby bakteryjne można się uodpornić, jeśli znajdzie się odpowiednią szczepionkę – tak na przykład prawie całkowicie wyeliminowano cholerę, choć przed­tem zdążyła zabić czterdzieści milionów ludzi. Ruszył więc wyścig po skuteczną szczepionkę.

Ze świata bakterii nadszedł też inny sygnał, który ma znacze­nie nie tylko dla mikrobiologii, ale zdążył już wstrząsnąć całą biologią (również ewolucyjną) i poglądami na życie we Wszechświecie. Z mułu w jeziorze Mono Lake (najstarsze jezioro w Ameryce Północnej) wydobyto bakterię zbudowaną inaczej niż wszystkie znane organizmy na Ziemi i inaczej nawet niż te wykryte w me­teorytach. Otóż wszystkie znane nam istoty żywe (łącznie z nami samymi) zbudowane są z sześciu pierwiastków: z węgla, tlenu, azotu, wodoru, siarki i fosforu (choć oczywiście znajdą się w ich ciałach prawie wszystkie inne pierwiastki – chodzi o podstawowe struktury). W bakterii z Mono Lake zamiast fosforu znajduje się ar­sen pochodzący z dna jeziora, a arsen jest jedną z najsilniejszych trucizn zagrażających życiu (z tego pierwiastka robiono arszenik). Dziwna bakteria wykorzystuje arsen do budowy między innymi swego DNA, a to oznacza, że życie może być zupełnie inne od tego, które znamy. Na innych planetach poza Ziemią może przybierać zupełnie inne formy. Planety uznane za jałowe wcale nie muszą być takimi. Życie wyrosłe na truciźnie musi zmienić wiele utrwalonych poglądów. Nie można jednak całkowicie wykluczyć hipotezy, że for­my życia oparte na innych pierwiastkach będą zupełnie takie same jak ziemskie – jeśli wszystko zależy nie od składu, ale od struktury i sterującej strukturą informacji.

6. Szwedzcy uczeni (z Umeå Plant Science Centre) odkryli gen, który wywołuje kwitnienie u roślin, i drugi, który kwitnienie blokuje

– i nauczyli się nimi sterować. Oznacza to możliwość wywoływania u roślin, zwłaszcza mających znaczenie gospodarcze, kwitnienia na zamówienie.

Na Uniwersytecie w Hongkongu chińscy uczeni badają możliwości gromadzenia informacji, a nawet obrazów, filmów, muzyki w bakteriach (chodzi o bakterię Escherichia coli – jedną z niewielu bardzo przyjaznych naszym organizmom, ale oczywiście nie jest ważny gatunek bakterii, tylko sam pomysł). Wkrótce będziemy mogli zawrzeć wszelkiego rodzaju dane w małym pudełeczku, przechowywanym w lodówce – mówi Aldrin Yim z zespołu w Hongkongu. Dane będą zapisywane w DNA bakteryjnym i można je będzie łatwo odczytywać. Brzmi to wszystko jak opowieść z lite­ratury science fiction, ale Chińczycy poważnie twierdzą, że jeden gram wypełnionych informacjami bakterii zastąpi czterysta pięćdziesiąt twardych dysków. Specjaliści wiedzą, co to oznacza – jeśli coś takiego jest niemożliwie, niech zaprotestują.

8. O tym, że wkrótce zobaczymy żywego mamuta, mówi się od dawna. Teraz jednak uczeni japońscy z Uniwersytetu w Kioto oświadczyli formalnie, że przystępują do sklonowania ssaka, który wymarł dwanaście tysięcy lat temu. Jądra komórek z zamrożonego mamuta wprowadzi się do embrionów słonia, taki embrion zaszcze­pi się słonicy, która urodzi mamuta. Nastąpi to za około pięć lat, może wcześniej. Warto zdać sobie sprawę że od klonowania wymarłych zwierząt krok tylko do klonowania ludzi zmarłych setki tysięcy lat temu i zakonserwowanych przypadkowo w lodzie czy błocie. Czy wolno doprowadzić do tego, by w dzisiejszym świecie pojawił się Neandertalczyk albo człowiek jaskiniowy z CroMagnon?

9. Niewidzialność albo czapka niewidka to kolejne dziwy z ba­jek i filmów. Już nie. Zrobiono nie tylko czapki, ale cale peleryny niewidki. Pierwsze pomysły pojawiły się już w 2006 roku. Fizycy z Uniwersytetu Duke (USA) i z brytyjskiego Imperial College zbu­dowali strukturę, którą omijają mikrofale i czynią ją niewidzialną w ich świetle. To pierwszy krok, następnym będzie struktura niewidzialna w świetle widzialnym, czyli peleryna niewidoczna dla oczu. Harry Potter ze znanego cyklu o szkole dla czarodzie­jów byłby zachwycony, rzecz w tym, że niewidzialność jest w ogó­le możliwa. Pewnie już gdzieś takie peleryny zrobiono, ale okryte jest to tajemnicą ze względu na wartość militarną niewidzialnego materiału.