Sztuka wyrasta z wiary

Milena Kindziuk: – Genius loci unoszący się wokół Świątyni Opatrzności Bożej, w pobliżu pałacu w Wilanowie, będzie kształtował pokolenia Polaków, które przyjdą po nas. Czy będzie też zbliżał ich do wiary?

Ks. prof. Michał Janocha: – Mam nadzieję, że tak. Takie jest przecież zadanie sztuki.

– Sztuka nie ma wyrażać piękna, wzbudzać zachwytu nad ludzkim geniuszem?

– Jeśli jest prawdziwa, czyli mądra i głęboka, może stanowić wyraz wiary.

– A kiedy sztuka jest mądra i głęboka?

– Jeżeli łączy talent artystyczny z doświadczaniem Kogoś, kto jest większy od człowieka. Sztuka sakralna wyrasta z wiary i do wiary prowadzi. Nieraz ludzie docierali i docierają do chrześcijaństwa przez zachwyt nad gotycką katedrą, cudownymi witrażami czy freskami, a więc nad tym wszystkim, co nie wyrosłoby bez autentycznego doświadczenia wiary.

– Sztukę sakralną zatem powinien tworzyć artysta, który jest wierzący?

– Ktoś, dla kogo kwestie religii albo przynajmniej głębokie poczucie Tajemnicy nie są ważne, stworzy sztukę, choćby najpiękniejszą – ale formalną. Na pewno nie sakralną. Dlatego uważam, że te dwa czynniki: talent artystyczny i wiara są niezbędne, by powstało dobre dzieło sztuki sakralnej. No i więź z tradycją, z doświadczeniem pokoleń. Historia i sztuka nie zaczynają się od nas.

– Sztuka jest też wyrazem osobowości kraju, jego mentalności, krajobrazu. Tak będzie i w tym przypadku. Świątynia Opatrzności Bożej ma stanowić sanktuarium narodowej pamięci.

– Tak. To symboliczny skrót historii w wymiarze religijnym, kulturowym, społecznym. Proponowane w niej ołtarze to swoiste okna, przez które widać szerszą panoramę naszej historii. Zaczyna je Kaplica Chrztu, upamiętniająca wydarzenie z 966 r.

– … o którym Jasienica pisał w „Polsce Piastów”, że to „data ogromnie ważna, jedna z najważniejszych”, która sprawiła, że „otwarły się przed Polską nowe horyzonty”.

– Ale i trudności – to też Jasienica! Dlatego w Świątyni będą ołtarze i kaplice przypominające wydarzenia chwalebne, ale także i te bolesne, jak postacie męczenników, np. św. Stanisława, którego – używając współczesnej terminologii – można by nazwać patronem społeczeństwa obywatelskiego.