Odpowiedzialność za publiczną debatę

[7] Tamże. „Możność bowiem, tzn. zdolność do działania, wynika z wewnętrznego ukształtowania czy dyspozycji. Co bowiem jest niemożliwe do wykonania dla człowieka o nieukształtowanej cnocie, nie jest takim dla człowieka cnotliwego”. („Potestas autem sive facultas operandi ex interiori habitu seu dispositione procedit, non enim idem est possibile ei qui non habet habitum virtutis, et virtuoso”).
[8] Akwinata jako przykład podaje tutaj dzieci, którym niejednokrotnie pozwala się na to, za co dorosłych gani lub karze prawo. Nie można bowiem – ze względu na dysproporcję w wewnętrznym ukształtowaniu poczucia moralnego (habitus) - taką samą miarą traktować dorosłych i dzieci. Podobnie nie należy stosować tej samej miary do ludzi cnotliwych i mniej moralnie doskonałych. („...sicut etiam non est idem possibile puero et viro perfecto. Et propter hoc non ponitur eadem lex pueris quae ponitur adultis, multa enim pueris permittuntur quae in adultis lege puniuntur, vel etiam vituperantur. Et similiter multa sunt permittenda hominibus non perfectis virtute, quae non essent toleranda in hominibus virtuosis”).
[9] Tamże: „lex humana intendit homines inducere ad virtutem, non subito, sed gradatim”.
[10] Tamże: „Et ideo non statim multitudini imperfectorum imponit ea quae sunt iam virtuosorum, ut scilicet ab omnibus malis abstineant. Alioquin imperfecti, huiusmodi praecepta ferre non valentes, in deteriora mala prorumperent”.
[11] Zob. E. W. Böckenförde, dz. cyt., s. 38-39. Warto wspomnieć, że Böckenförde był także przez pewien czas sędzią Trybunału Konstytucyjnego Republiki Federalnej Niemiec.
[12] Tamże, s. 48.
[13] Tamże, s. 256.
[14] A. Michnik, dz. cyt., s. 202.
[15] Tamże, s. 212-213.