Katecheza a kultura

Rozwojowi intelektualnemu powinien towarzyszyć rozwój sprawności moralnych, których zasadniczą cechą jest to, że nie mogą być użyte do złego celu. W tym przypadku istotne znaczenie ma postępowanie zgodne z własnym sumieniem, akceptacja obowiązujących zasad etycznych, konsekwencja w realizacji świadomie wybranych wartości religijnych.

Człowiek w pełni może rozwinąć się jedynie we wspólnocie, gdzie uczy się postawy służebnej wobec innych ludzi, otrzymuje impulsy twórcze, przyjmuje pewne wartości, modele i sposoby zachowań. Autentyczna kultura w stosunkach międzyludzkich przejawia się w poszanowaniu drugiego człowieka, w uznaniu jego praw, w postawie pełnej życzliwości, przyjaźni i tolerancji.

Kultura to środek doskonalenia osoby ludzkiej i wyraz osiągniętej doskonałości społeczeństwa. Rozwój kultury jest więc identyczny z rozwojem człowieka i społeczności, której on jest członkiem. W procesie tym nie można zatracać hierarchii wartości ludzkich. Ostatecznym celem rozwoju każdego człowieka jest „wzrastanie w człowieczeństwie”, a nie pomnażanie stanu posiadania. Dotyczy to zarówno osoby ludzkiej, jak i całych wspólnot religijnych.

Religia i kultura, choć różne w swych celach i profilu, wzajemnie oddziaływują na siebie. Inspirując i integrując życie społeczne, religia wpływa na tworzenie się kultury, podczas gdy kultura w dużej mierze czerpie swe inspiracje ze światopoglądu religijnego. Zamknięcie się kultury na tajemnicę Boga doprowadza do wyjałowienia i degeneracji samej kultury, rezygnacja natomiast z pośrednictwa kultury w głoszeniu doktryny religijnej powoduje niezrozumienie przedstawionych prawd, zasad i wartości, a w konsekwencji ich odrzucenie.

Chrystus – stając się Człowiekiem dla naszego zbawienia – nie zamieszkał na pustyni, lecz swoją misję realizował wśród ludzi, odrzucając wszelkiego rodzaju segregacje i wychodząc naprzeciw grzesznikom, aby wyzwolić ich z niewoli „mocy ciemności”. Podkreślając konieczność utrzymywania kontaktów z ludźmi, wypowiedział On znamienne słowa podczas swej modlitwy Arcykapłańskiej, gdy wstawiał się do Ojca za swoimi uczniami: „Nie proszę, abyś ich zabrał ze świata, ale byś ich ustrzegł od złego” (J17, 15).
Chrześcijaństwo, uznając autonomię kultury, która z istoty swej jest rozumnym i wolnym działaniem człowieka, podkreśla zarazem, że autonomia ta ma swoje granice wyznaczone przez normy moralne, stojące na straży dobra tak jednostki, jak i społeczności. Aby wszelkie formy kultury mogły spełnić swoje zasadnicze zadanie, muszą one być podporządkowane zasadom etycznym.

Istotną formą kultury jest nauka. Wywiera ona wpływ na wszystkie dziedziny życia ludzkiego: wzrasta znaczenie inteligencji, dużą rolę w społeczeństwie odgrywają ośrodki badawcze, wykształcenie stało się najważniejszym kapitałem społecznym. Człowiek zdobywa coraz większą świadomość tego, że panuje nad prawami przyrody i czasem. Spektakularne osiągnięcia naukowo-techniczne ukształtowały specyficzną mentalność współczesnego człowieka, której charakterystycznym rysem jest krytycyzm i pragmatyczny sposób myślenia.