Niesprawiedliwość w Biblii

Chcąc mówić o niesprawiedliwości w Piśmie Świętym, należałoby najpierw wyjaśnić w kilku słowach, czym jest sama sprawiedliwość. Na ogół sprawiedliwość rozumie się jako darowanie każdemu tego, co mu się należy na podstawie obiektywnych kryteriów unormowanego prawa. Chociaż ta zwięzła definicja nie wyczerpuje całkowicie tego, czym jest sprawiedliwość w ujęciu teologii biblijnej, to jednak można wyprowadzić z niej najważniejszy bodaj element sprawiedliwości biblijnej – mianowicie jej społeczny charakter.

Pojęcie sprawiedliwości w Biblii zawiera w sobie zawsze relacje przynajmniej dwóch podmiotów – tego, kto „czyni sprawiedliwość”, i tego, kto „doświadcza sprawiedliwości”. Obiektem sprawiedliwych czynów w Biblii jest przeważnie wspólnota ludzi. W Starym Testamencie jest to najpierw ogólnie wspólnota ludzka, stworzona przez Boga, a po zawarciu przymierza – lud Izraela. W Nowym Testamencie natomiast do ogólnej społeczności ludzkiej dochodzi jeszcze wspólnota wierzących w Kościele.

Ponadto, w rozumieniu Biblii człowiek może również postępować sprawiedliwie w stosunku do Boga lub sam doświadczać boskiej sprawiedliwości. Kościół wyprowadził z tradycji biblijnej prawdy wiary, spośród których jedna mówi, że „Bóg jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre wynagradza, a za złe karze”. Prawda ta, jak każda skrócona definicja, wywoływała i wywołuje u wielu niezrozumienie. Trzeba bowiem pamiętać, że sprawiedliwość ludzka jako kryterium dla sądu Boga w rozumieniu Biblii jest darem łaski bożej, a sąd Boga czy kara boża są niezgłębioną tajemnicą.

Zwracając uwagę na społeczny aspekt sprawiedliwości biblijnej (cedek), trzeba uznać, że będzie on tak samo ważny przy rozważaniu niesprawiedliwości w Biblii. Biblia pozwala rozumieć niesprawiedliwość jako brak sprawiedliwości. Prorok Jeremiasz – stanowczo potępiając judzkiego króla Jojakima za budowanie okazałych pałaców za cenę wyzysku i niesprawiedliwości wobec podwładnych (por. Jer 22,13), stosuje zwykłe zaprzeczenie sprawiedliwości (lo-cedek). Niesprawiedliwość biblijna rozumiana jest jako zaburzenie zasad społeczności ludzkiej. Ten, kto postępuje niesprawiedliwie i czyni zło bliźniemu, automatycznie staje w opozycji do wspólnoty ludzkiej, występuje niejako z jej kręgu.

Tak, jak biblijna sprawiedliwość jest pojęciem bardzo szerokim i obok swego normatywnego znaczenia może być synonimem „zbawienia” darowanego przez Boga (por. Jes 42,6; 45,13) lub „zachowania wierności wobec społeczności”, tak niesprawiedliwość może być rozumiana ogólnie jako popełnianie grzechów, dopuszczanie się nieprawości i zła. Z tego względu pomocny w określeniu, czym jest niesprawiedliwość w rozumieniu biblijnym może być hebrajski czasownik „hata”, wyrażający grzeszne postępowanie wobec Boga i ludzi. Pierwotnym jego znaczeniem jest „zagubienie drogi lub celu postępowania”, po prostu „nietrafienie do celu”. Niesprawiedliwość lub zło uczynione przez człowieka są zatem dowodami wewnętrznego zagubienia się oraz zatracenia wyznaczonego mu przez Boga celu istnienia, jakim jest dobro społeczności ludzkiej.

Prawdę tę wyobraża ogólnie tzw. grzech pierwszych rodziców z Księgi Rodzaju. Człowiek zagubił się w darowanej mu wolności i poprzez przekroczenie przykazania Bożego w pewnym sensie wyrządził niesprawiedliwość Bogu, gdyż zakłócił swoje relacje wobec Niego, jak też wobec siebie samego i swojej towarzyszki Ewy (tj. wobec wspólnoty ludzkiej).