Jak rozmawiać z uczniem?

Każdemu z nas zdarzyło się, że rozmawiając z uczniem czuł, iż nie jest odbierany zgodnie z zamierzonymi intencjami lub nie może nawiązać z nim kontaktu. Dzieje się tak dlatego, że często – nie zdając sobie nawet z tego sprawy – wysyłamy komunikaty, które opóźniają, przyhamowują lub całkowicie zatrzymują dwustronny proces komunikacji.

Oto 12 przykładów blokad komunikacji interpersonalnej:

1. Nakazywanie, komenderowanie, polecanie.

„Przestań się użalać, weź się do roboty.”

2. Ostrzeganie, groźba.

„Jeżeli nie będziesz dużo pracował, nie masz co marzyć o dobrych stopniach.”

3. Moralizowanie, głoszenie kazań „powinieneś”.

„Wiesz dobrze, że z chwilą, gdy przychodzisz do szkoły, twoim zadaniem jest nauka. Swe osobiste problemy powinieneś zostawić w domu, bo tam jest ich miejsce.”

4. Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań.

„Musisz lepiej zaprogramować sobie dzień, wówczas uda ci się wszystko wykonać.”

5. Pouczanie, robienie wykładu, dostarczanie logicznych argumentów.

„Przyjrzyjmy się faktom. Pamiętaj, że do końca roku szkolnego jest jeszcze tylko miesiąc i tylko tyle zostało ci na wykonanie tego zadania.”

(Te typowe reakcje nauczyciela na zaistniały problem są w ten czy inny sposób, propozycją jego rozwiązania).

6. Osądzanie, krytykowanie, dezaprobata, potępienie.

„Jesteś po prostu leniwy, albo lubisz odkładać wszystko na ostatnią chwilę.”

7. Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie.

„Zachowujesz się jak pierwszoklasista, a nie uczeń klasy szóstej.”

8. Interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie.

„Starasz się po prostu wykręcić od wykonania tego zadania.”

(Te reakcje zawierają osąd, ocenę lub potępienie. Wielu nauczycieli głęboko wierzy, że można pomóc uczniowi wykazując mu błędy, niewłaściwe lub niemądre zachowania.)

9. Chwalenie, aprobowanie, wydawanie ocen pozytywnych.

„Jesteś naprawdę bardzo zdolnym młodym człowiekiem. Jestem pewna, że jakoś dasz sobie radę.”

10. Uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie, podnoszenie na duchu.

„Nie jesteś jedynym, który to przeżywa. Ja miałam takie same problemy z trudnymi zadaniami. Poza tym, jak już w to wejdziesz, zobaczysz, że to wcale nie jest takie skomplikowane.”

(Są to próby poprawy nastroju ucznia, odsunięcia problemu lub zaprzeczenia, by kiedykolwiek istniał.)

11. Wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań.

„Czy uważasz, że zadanie jest za trudne? Ile czasu mu już poświęciłeś? Dlaczego tak długo czekałeś nim zwróciłeś się o pomoc?”

(Nauczyciele posługują się pytaniami wówczas, gdy chcą znać więcej faktów, ponieważ mają zamiar rozwiązać problem ucznia, proponując najlepsze wyjście, a nie pomóc uczniowi w samodzielnym rozwiązaniu problemu.)

12. Odwracanie uwagi, sarkazm, dowcipkowanie, zabawianie.

„Porozmawiajmy o czymś przyjemniejszym. Teraz nie czas o tym mówić. Powróćmy do naszych zajęć. Wydaje mi się, że ktoś wstał dziś lewą nogą.”

(Komunikaty mające na celu zmianę tematu, rozerwanie ucznia lub odsunięcie od siebie jego problemu.)