Świetlica szkolna jest dziś jedną z najbardziej popularnych form opieki nad dzieckiem. Zajęcia świetlicowe stanowią ważne ogniwo współczesnego systemu wychowania, łącząc obowiązki rodziny z kontynuacją zadań wychowawczo-opiekuńczych szkoły. Świetlica szkolna uzupełnia pracę wychowawczą instytucji szkolnych, sprzyja racjonalnemu wypoczynkowi, przyczynia się do rozwoju indywidualnych zainteresowań i uzdolnień oraz stwarza warunki do społecznego działania.

Świetlica szkolna ze względu na duże możliwości oddziaływania na dzieci poprzez różnorodne formy pracy może stać się miejscem sprzyjającym rozwojowi dziecka, miejscem, które zaspokoi jego potrzeby psychiczne a także fizyczne. Odpowiednio do tego założenia kształtuje się zbiór form zajęć stosowanych w świetlicy szkolnej (gry i zabawy towarzysko-rozrywkowe, gry i zabawy ruchowe, zręcznościowe, sportowe, taniec towarzyski, gry umysłowe, zajęcia plastyczne, zajęcia umuzykalniające, teatr amatorski, majsterkowanie, czytelnictwo, korzystanie z radia, telewizji i filmu). Pomimo tak wielu zadań świetlica jest przede wszystkim miejscem zabaw dla dzieci. Wszystkie zajęcia mają na celu wprowadzić atmosferę swobodnego działania, aby aby każde dziecko niezależnie od jego uzdolnień i możliwości mogło się wykazać. Powinny to być również tematy, które uczniów szczególnie interesują.

Postanowiłam zbadać, jakie zainteresowania mają moi wychowankowie, aby na tej podstawie zbudować własny program pracy w świetlicy. Posłużyłam się metodą sondażu diagnostycznego stosując ankietę dla wychowanków świetlicy szkolnej Zespołu Szkół w Woli Dębińskiej. Wiek uczniów jest zróżnicowany, od 8 do 13 lat, co daje średnią 10,46. Ankieta zawierała 17 pytań dotyczących tematyki zajęć oraz form ich prowadzenia. Dzieci miały również możliwość wypowiedzieć się na temat atmosfery panującej w świetlicy szkolnej.

Stwierdzam, iż dzieci zdecydowanie najczęściej wybierają tematy z kategorii form ruchowych (gry, zabawy, dyscypliny sportowe). System szkolny nie sprzyja rozwojowi aktywności ruchowej dziecka – świetlica powinna temu przeciwdziałać, zapewniając rozwijającemu się organizmowi odpowiednią ilość czasu na zajęcia ruchowe. W wyniku przeprowadzonej analizy odpowiedzi okazało się, że wychowankowie lubią pracować samodzielnie, wspólnie lub w grupach bez częstszych wyborów konkretnej formy. Analizując płeć badanych nie widać żadnych większych dysproporcji pomiędzy wyborami dziewcząt a chłopców.

Dość dużym zainteresowaniem cieszą się: zajęcia plastyczne, quizy, konkursy, gry stolikowe. Dzieci również chętnie uczestniczą w różnego rodzaju imprezach rozrywkowych organizowanych w świetlicy szkolnej typu: andrzejki, zabawa karnawałowa.

Ważnymi formami pracy świetlicowej jest teatr, np.: teatr samorodny, teatr cieni, teatr lalek. Najczęściej wymienianą bajką, w której uczniowie chcieliby wziąć udział, był Kopciuszek (2/3 badanych).

Na pytania dotyczące atmosfery w świetlicy szkolnej: „Co najbardziej przeszkadza ci w czasie zajęć w świetlicy szkolnej?” dzieci odpowiadały podobnie, np.: „wrzaski kolegów i koleżanek”, „dokuczanie”, „wścibskie dopowiadanie”, „hałas” itp. Uczniowie, którzy przychodzą po lekcjach, są na ogół bardzo zmęczeni ciągłym siedzeniem w ławkach. W świetlicy brak systemu klasowo-lekcyjnego, co pozwala na więcej swobody. Aby jednak energia dzieci była dobrze spożyta organizujemy, często zabawy ruchowe. Zachęcałabym innych wychowawców świetlic, aby spróbowali poznać bliżej preferencje swoich wychowanków, co na pewno pomoże w lepszej organizacji zajęć.

Magdalena Hepner-Widło – wychowawczyni w świetlicy szkolnej w Zespole Szkół w Woli Dębińskiej

LITERATURA:
1. Barczak W., Organizacja czasu wolnego w świetlicy szkolnej, „Życie szkoły” nr 4, 2002.
2. Kamińska G., Terapeutyczna i profilaktyczna działalność świetlicy, „Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze” nr 4, 2002
3. Pietkiewicz M., Świetlica pomostem między rodziną a szkołą, Instytut Kształcenia Nauczycieli, Warszawa 1985
4. Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Żak, Warszawa 1995
5. Ryba K., Poradnik metodyczny dla wychowawców świetlic szkolnych, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, Tarnów 1994
6. Wiechowie A. i Z., Poradnik dla wychowawców świetlic szkolnych, WSiP, Warszawa 1986
7. Pietkiewicz M., Świetlica szkolna szansą do wykorzystania, WS i P, Warszawa 1988

KWESTIONARIUSZ ANKIETY

Witam Was serdecznie i zwracam się z prośbą o odpowiedź na poniższe pytania. Ankieta jest anonimowa. Wasza opinia jest dla mnie ważna w planowaniu zajęć prowadzonych w świetlicy szkolnej. Dziękuję za szczere i wyczerpujące odpowiedzi. Odpowiadając na pytania proszę wstawić X w odpowiedniej kratce wybranej odpowiedzi.

1. Zaznacz w każdej grupie po dwa rodzaje zajęć, w których najchętniej bierzesz udział.
GRUPA I
a) Malowanie farbami ˜
b) Rysowanie, kolorowanie ˜
c) Lepienie z plasteliny ˜
d) Szycie, wyszywanie ˜
e) Wycinanie, sklejanie ˜

GRUPA II
a) Słuchanie piosenek ˜
b) Nauka i śpiewanie piosenek ˜
c) Zabawy ruchowe przy muzyce ˜
d) Minilista przebojów ˜

GRUPA III
a) Czytanie przez nauczyciela książek, bajek, wierszy ˜
b) Czytanie samodzielne ˜
c) Opowiadania nauczyciela ˜
d) Opowiadania i wypowiedzi dzieci na zadany temat ˜
e) Zabawy z formułowaniem pytań i odpowiedzi ˜

GRUPA IV
a) Zabawy i gry na boisku szkolnym ˜
b) Zabawy i gry na korytarzu szkolnym ˜
c) Zabawy i ćwiczenia gimnastyczne w sali ˜
d) Relaks przy muzyce ˜
e) Spacery ˜

GRUPA V
a) Konkursy i quizy ˜
b) Rozwiązywanie i układanie krzyżówek ˜
c) Gry (układanki wyrazowe, sylabowe, nauka liczenia, ortografii) ˜
d) Odrabianie prac domowych ˜

GRUPA VI
a) Programy artystyczne ˜
b) Andrzejki, mikołajki ˜
c) Spotkania wigilijne, wielkanocne, powitanie wiosny ˜
d) Zabawy: karnawałowa, z okazji Dnia Dziecka ˜

GRUPA VII
a) Zabawy dzieci w kręgu ˜
b) Gry planszowe ˜
c) Układanie puzzli ˜
d) Rozmowy z nauczycielami ˜
e) Rozmowy z kolegami ˜
f) Oglądanie bajek i filmów w TV i na video ˜

2. Na jaki temat chciałbyś(-ałabyś), aby były następne zajęcia?

3. W którym z poniższych zajęć wzięłabyś najchętniej udział (wybierz trzy odpowiedzi)?
a) Słuchaniu bajki czytanej przez nauczyciela
b) Zabawie ruchowej
c) Malowaniu farbami
d) Śpiewaniu piosenek
e) Rozwiązywaniu krzyżówek, łamigłówek
f) Teatrzyku
g) Inne, napisz..................................

4. Czy chciałbyś(-ałabyś), aby w naszej świetlicy odbywały się imprezy z różnych okazji?
a) Tak ˜
b) Nie ˜

5. W jakiego rodzaju imprezach wziąłbyś (-ęłabyś) udział?
a) Imprezy rozrywkowe: zabawa karnawałowa, olimpiada zręczności ˜
b) Imprezy kulturalne: wystawa prac, dzień muzyki i poezji ˜
c) Święta i uroczystości okolicznościowe: choinka, Dzień kobiet, topienie marzanny ˜

6. Wyobraź sobie, że pani kazała namalować rysunek. Który z poniższych tematów wybrałbyś (-ałabyś)?
a) Moja rodzina ˜
b) Moje największe marzenie ˜
c) Bajkowa postać ˜
d) Jesteśmy w ZOO ˜
e) Ulubiona pora roku ˜
f) Inny, jaki?.......................

7. W co najchętniej chciałabyś się bawić, będąc w świetlicy szkolnej?
..............................................................................................

8. Czy lubisz , gdy piszemy wspólnie wiersze, bajki, opowiadania?
a) Tak ˜
b) Nie ˜

9. Jak najbardziej lubisz wykonywać powierzone ci zadania?
a) sam (-a) indywidualnie
b) w grupie (3-5 osobowej)
c) wspólnie z całą grupą

10. Czy chciałbyś (-ałabyś) wystąpić w teatrzyku lub przedstawieniu?
a) Tak ˜
b) Nie ˜

11. W jakiej znanej bajce chciałbyś (-ałabyś) wystąpić i jaką postać zagrać?
................................................................................................

12. Których z poniższych czynności nie lubisz robić? (zaznacz trzy odpowiedzi)
a) Brać udział w zabawie muzycznej ˜
b) Recytować wiersze ˜
c) Wyszywać serwetkę ˜
d) Rysować kredkami ˜
e) Pisać opowiadania ˜
f) Opowiadać bajkę ˜
g) Wykonywać proste przedmioty z drewna ˜
h) Tańczyć ˜
i) Opiekować się zwierzętami ˜
j) Wykonywać ćwiczenia gimnastyczne ˜
k) Oglądać bajki – wideo ˜

13. W jakim konkursie najchętniej wziąłbyś udział?
a) Przyrodniczy ˜
b) Rysunkowy ˜
c) Konkursy – zgadywanki ˜
d) Minilista przebojów ˜
e) Inny, jaki?.................................................
f) Nie lubię konkursów ˜

14. Z poniższych tematów wybierz trzy, o których chciałabyś się dowiedzieć czegoś więcej?
a) Nasz kraj ˜
b) Baśnie, legendy ˜
c) Zwyczaje i obyczaje ˜
d) Hobby, sposoby spędzania wolnego czasu ˜
e) Podróże po świecie ˜
f) Przyjaźń ˜
g) Przyroda wokół nas ˜
h) Zwierzęta świata ˜

15. Które z poniższych tematów interesują cię i chciałbyś (-ałabyś), aby na zajęciach w świetlicy o nich porozmawiać (wybierz trzy odpowiedzi):
a) Układ Słoneczny ˜
b) Internet – gry komputerowe ˜
c) Ciekawe zawody ˜
d) Dawniej a dziś – wynalazki ˜
e) Sztuka malarska (sławni malarze i ich dzieła) ˜
f) Dyscypliny sportowe ˜
g) Nieznane instrumenty muzyczne ˜
h) Muzyka świata ˜
i) Znani i sławni ludzie ˜
j) Inne, jakie?.........................................................

16. Co najbardziej przeszkadza ci w czasie zajęć w świetlicy szkolnej?
....................................................................................................................

17. Co najbardziej lubisz w świetlicy szkolnej?
........................................................................................................................

DZIEWCZYNKA ˜
CHŁOPIEC ˜