Na cukrzycę choruje już 240 mln ludzi na świecie. Za dwadzieścia lat liczba ta będzie jeszcze większa i może wynieść nawet 380 mln. Choć na cukrzycę cierpi 2 miliony Polaków, a 4 miliony żyje z objawami wskazującymi na możliwe zapadnięcie na tę chorobę, świadomość społeczna problemu wciąż jest niska.

Cukrzyca jest nazywana jedną z największych epidemii w historii ludzkości. Zabiera tyle samo istnień ludzkich co HIV/AIDS. Co roku zapada na nią 7 milionów ludzi, co 10 sekund gdzieś na świecie ktoś umiera z powodu jej powikłań.

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, której podstawowym objawem jest podwyższony poziom cukru (glukozy) we krwi. W cukrzycy typu I dochodzi do uszkodzenia komórek trzustki wytwarzających insulinę, czyli hormon obniżający poziom cukru we krwi. W cukrzycy typu II przyczyną podwyższonego poziomu glukozy nie jest brak insuliny, tylko jej nieprawidłowe działanie w organizmie. W pierwszym typie choroby pacjent musi sobie wstrzykiwać insulinę. W cukrzycy typu II początkowo leczenie opiera się na stosowaniu doustnych leków przeciwcukrzycowych. Jednak wielu chorych po pewnym czasie także wymaga leczenia insuliną. Jest ona dostępna tylko w postaci zastrzyków, które trzeba przyjmować niekiedy nawet kilka razy dziennie. Przed każdym podaniem pacjent powinien sobie zbadać poziom cukru we krwi by precyzyjniej dobrać dawkę leku.

W cukrzycy typu 1 nasilenie objawów jest zmienne: należą do nich nadmierne pragnienie, nadmierne wydalanie moczu, spadek masy ciała, brak energii i nawracające zakażenia. Objawy cukrzycy typu 1 mogą występować również u osób z cukrzycą typu 2. Często jednak nie występują objawy wczesne dlatego postawienie rozpoznania możliwe jest dopiero po kilku latach od początku rozwoju choroby. Chorzy zagrożeni są wystąpieniem poważnych powikłań towarzyszących tej chorobie, tj. uszkodzenia wzroku, nerek, serca, mózgu, które skracają oczekiwany czas życia i są przyczyną inwalidztwa. Zdarza się nierzadko, że zawał serca lub udar mózgu jest pierwszą manifestacją tej choroby.

Statystyki biją na alarm

Cukrzyca typu I przeważnie dotyka młodych ludzi. Wzrost zachorowań wynosi 3 proc. rocznie. Każdego roku na świecie może zachorować około 70.000 dzieci. Cukrzyca typu 2 odpowiada za 90-95 proc. przypadków cukrzycy. W tym wypadku liczba zachorowań także rośnie w alarmującym tempie. Sprzyja temu coraz większa urbanizacja, coraz powszechniejsza otyłość, siedzący trybu życia oraz stresy. Zdaniem ekspertów, 75 proc. przypadków cukrzycy, które pojawią się w najbliższej przyszłości, dotyczyć będzie krajów rozwijających się. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym ich mieszkańcy przejmują złe nawyki żywieniowe krajów bogatych i coraz częściej cierpią na nadwagę i otyłość. W wielu krajach w Azji, na Środkowym Wschodzie, w Oceanii i na Karaibach cukrzyca dotyka do 20 proc. dorosłej populacji.

Słodka niewiedza

Z przeprowadzonych 2 lata temu badań nadzorowanych przez Polskiego Stowarzyszenie Diabetyków wynika, że Polacy nie zdają sobie sprawy z powagi problemu. Jedna trzecia ankietowanych nie wiedziała, że zachorowanie na cukrzycę może być dziedziczne, tyle samo nie wiedziało, że liczba zachorowań rośnie, ponad 90 procent nie wiązało choroby z otyłością. Zdaniem specjalistów dziś wiedza społeczeństwa na temat cukrzycy nadal jest niewystarczająca. Z ponad 2 mln Polaków chorych na cukrzycę połowa nie jest tego świadoma. Ponieważ Polska zaliczana jest do krajów rozwijających się przypuszcza się, że do roku 2025 liczba rozpoznanych przypadków cukrzycy zwiększy się w naszym kraju o 170 proc. Stąd konieczność prowadzenia w sposób systematyczny i planowy badań populacji wysokiego ryzyka wystąpienia tej choroby, aby ją wcześniej wykrywać i prawidłowo leczyć. Na to są potrzebne ogromne środki, narodowy program zwalczania tej choroby, większa świadomość społeczeństwa i zrozumienie wśród polityków.

Dieta i ruch

Cukrzyca nie jest jeszcze uleczalna, ale w wielu przypadkach cukrzycy typu 2, można zapobiegać. Profilaktyka cukrzycy to przede wszystkim zdrowy styl życia – znormalizowanie masy ciała i zwiększona aktywność fizyczna. Jeśli czujemy się zdrowi to raz na 3 lata należałoby wykonywać oznaczenia poziomu cukru we krwi. W przypadku nadciśnienia czy choroby wieńcowej trzeba robić badania laboratoryjne co roku, ponieważ zwiększają one ryzyko zachorowania.

Dr Zofia Ruprecht z Katedry i Kliniki Endokrynologii i Diabetologii Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy

Chorzy na cukrzycę prawidłowo leczeni i bez poważnych powikłań tej choroby są zdolni do wykonywania większości zawodów. Niestety często mają problemy ze znalezieniem pracy. Zdarza się, że pomimo posiadania wysokich kwalifikacji i wykształcenia chorzy na cukrzycę są dyskryminowani przez pracodawców, nierówno traktowani, jak również zwalniani z pracy. Przyczynia się do tego niska świadomość w społeczeństwie czym jest cukrzyca i jak się ją obecnie leczy i kontroluje. Aktywne życie z cukrzycą, w tym wykonywanie pracy zawodowej stało się łatwiejsze z chwilą wprowadzenia do leczenia analogów insuliny ludzkiej (szybko i długo działających), jak również nowych systemów podawania insuliny (wstrzykiwacze, osobiste pompy insulinowe) i monitorowania glikemii.

Mity na temat cukrzycy

1. Cukrzyca nie jest zabójczą chorobą - Fałsz!

W rzeczywistości, cukrzyca jest globalnym zabójcą, rywalizującą z HIV/AIDS swoim śmiertelnym zasięgiem.

2. Cukrzyca dotyka tylko bogate kraje – Fałsz

Cukrzyca uderza we wszystkie populacje, niezależnie od przychodów. Staje się ona coraz bardziej rozpowszechniona. W wielu krajach w Azji, na Środkowym Wschodzie, Oceanii i na Karaibach, cukrzyca dotyka 12-20% populacji. W roku 2025, 80 proc. wszystkich przypadków cukrzycy będzie przypadać na kraje o niskich i średnich dochodach.

3. Na walkę z cukrzycą przeznaczane są w skali światowej duże środki – Fałsz

Np. oficjalna pomoc dla sektora zdrowia na walkę z cukrzycą w USA wyniosła w roku 2002 - 2.9 mld dolarów, z czego jedynie 0.1 proc. przeznaczono na walkę z wszystkimi niezakaźnymi chorobami przewlekłymi.

4.Opieka nad chorymi z cukrzycą nie jest kosztowna – Fałsz

Opieka nad chorymi z cukrzycą jest kosztowna i istnieje prawdopodobieństwo, że może ona obezwładnić każdy system ochrony zdrowia.

5. Cukrzyca dotyka jedynie starszych ludzi – Fałsz

W rzeczywistości, cukrzyca dotyka wszystkie grupy wiekowe.

6. Cukrzyca głównie dotyka mężczyzn – Fałsz

Choroba dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety, a zachorowalność na nią rośnie pośród kobiet. Zwiększa się ona alarmująco także pośród młodzieży.

7. Cukrzycy nie można zapobiegać – Fałsz

W rzeczywistości do 80 proc. cukrzycy typu 2 można zapobiegać zmieniając dietę, zwiększając aktywność fizyczną i doskonaląc środowisko życiowe.

8. Zapobieganie cukrzycy jest zbyt kosztowne – Fałsz

Istnieje wiele niedrogich i oszczędnych metod interwencji.