Wpływ mediów, w tym także czasopism, na życie współczesnego człowieka jest niekwestionowany. Kościół zainteresował się słowem drukowanym od samego początku, czyli od wynalazku Gutenberga w XV wieku. Szczegółowo nadzorował drukowanie Biblii i książek religijnych. Ważny problem stanowiły również gazety, które pojawiły się w Europie w XVI-XVII wieku. Jednak Kościół zaczął im się baczniej przyglądać dopiero pod koniec XVIII i w XIX wieku, kiedy to prasa uległa umasowieniu i stała się ważnym czynnikiem oddziaływania społecznego.

nauczanie Kościoła

Kościół wydał szereg dokumentów dotyczących mediów katolickich oraz relacji Kościół – media (np. Instrukcja duszpasterska o środkach społecznego przekazu Communio et progressio, Instrukcja duszpasterska o przekazie społecznym... Aetatis nova). W Watykanie tymi zagadnieniami zajmuje się Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu. Co roku papież ogłasza również specjalne Orędzie na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu (w Polsce obchodzony w trzecią niedzielę września).

Na tematy związane z mediami wypowiedział się także Sobór Watykański II (Dekret o Środkach Społecznego Przekazywania Myśli Inter mirifica). Sobór nawoływał katolików do tego, by stawali się coraz bardziej świadomi w tworzeniu i korzystaniu z mediów. Dodatkowo przypominał, że: „(...) wiernych należy pouczać o konieczności czytania i rozpowszechniania prasy katolickiej dla wyrobienia sobie chrześcijańskiego sądu o wszelkich wydarzeniach” (DSP, nr 14).

nauczanie i głoszenie Dobrej Nowiny

Wierni mają prawo do poznania wszystkiego tego, co jest potrzebne do aktywnego udziału w życiu Kościoła. Niezbędny jest więc swobodny dostęp do dokumentów, instrukcji, nauczania Kościoła (por. CP 119). Często nie w postaci oryginalnych tekstów lub wnikliwych opracowań, ale przystępnych objaśnień przekazywanych w skrótowej formie. „Środki społecznego przekazu oddają wielkie usługi w udostępnianiu wszystkim nauki chrześcijańskiej. Mogą one bowiem zaangażować wytrawnych specjalistów w dziedzinie chrześcijańskiego wychowania i najbardziej aktualnych problemów Kościoła” (CP 129).

„W naszych czasach zwłaszcza prasa i różne tanie wydawnictwa z dziedziny religii, literatury, sztuki, nauki i rozrywki docierają do wszystkich rąk. Ilustracje i drobne opowieści obrazkowe są niezwykle pożyteczne także w wyjaśnianiu Pisma Świętego i w przedstawianiu życia świętych. Wszystkie wymienione wartości, jakie reprezentuje prasa, zasługują na baczną uwagę i na szczególne poparcie” (CP 136).

przepływ informacji

Ważne jest również informowanie (por. CP 120). Dowiadujemy się o tym, co nowego dzieje się w Kościele w Polsce i na świecie. Poznajemy różne instytucje związane z Kościołem. Także te, które mogą nam pomóc w rozwiązywaniu wielu codziennych problemów (np. poradnie życia rodzinnego, grupy wsparcia dla osób wychodzących z nałogów i ich rodzin, organizacje dobroczynne). Możemy znaleźć też pomysł na pole dla naszego działania w Kościele (np. grupa modlitewna, wolontariat).

Kościół traktuje bardzo poważnie sprawny przepływ informacji. W Polsce istnieje Katolicka Agencja Informacyjna. Przy Konferencji Episkopatu Polski pod kierunkiem rzecznika działa Biuro Prasowe. Rzeczników prasowych mają także niektóre kurie. Jednym z chyba najbardziej znanych katolickich rzeczników prasowych był Joaquin Navarro-Valls – w latach 1984-2006 dyrektor biura prasowego Stolicy Apostolskiej. Wszyscy pamiętamy, jak czekaliśmy na jego informacje w ostatnich dniach życia Jana Pawła II.

dialog i opinia publiczna

W Instrukcji Communio et progressio podkreślona została potrzeba dialogu wewnątrz Kościoła. Kościół istnieje w społeczeństwie – dlatego wierni muszą prowadzić ze sobą dialog, dzięki któremu możliwa będzie wymiana wiadomości i opinii, a poprzez to rozwiązywanie aktualnych trudności. W Kościele musi istnieć opinia publiczna (por. CP 114-115).

Przyczynia się do tego m.in. prasa katolicka, publikując na swoich łamach wypowiedzi hierarchów Kościoła, duszpasterzy, a także udostępniając swoje karty świeckim. Kształtowanie opinii publicznej zgodnej z prawem naturalnym, nauką i przykazaniami kościelnymi jest jednym z głównych jej zadań. Wierni potrzebują nie tylko suchego informowania o faktach, ale także komentarzy, wyjaśnień i katolickiej interpretacji różnych spraw (por. DSP 14).

wezwani do lektury

Błogosławiony Ignacy Kłopotowski (1866-1931) – założyciel Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Loretańskiej, wydawca prasy katolickiej przypominał kapłanom: „(...) prasę katolicką i czytelnictwo katolickie powinniśmy my, kapłani, wziąć do serca swego i całym wpływem swym szerzyć ją (...)”.

Wielokrotnie słyszymy zachęty do jej czytania. Ale często przegrywa ona z innymi wydawnictwami. Przed wojną w Polsce czytano znacznie więcej prasy katolickiej niż obecnie. W latach 30. XX wieku było w naszym kraju ok. 200 tytułów katolickich o łącznym nakładzie ok. 2,4 mln. egzemplarzy.

Prasa katolicka ma dziś ogromną konkurencję ze strony kolorowych magazynów i dzienników. Wydawcy powinni zatem stale dbać o podwyższanie poziomu merytorycznego i udoskonalanie szaty graficznej pism. Instrukcja Communio et progressio przypomina, że: „Autorzy katoliccy powinni sami zasłużyć doskonałością swych dzieł na to, ażeby właśnie ich wybierano i czytano” (CP 140).

czytelnicy

Ignacy Kłopotowski zwraca się też do czytelników: „Ważną jest sprawą wybór tego, co czytać mamy, ważną jest sprawą, w jaki pokarm duchowy siebie i swoich domowników mamy zaopatrzyć”. Wierni mają obowiązek wyboru spośród proponowanych im i ogólnie dostępnych treści tych, które są wartościowe pod względem moralnym, naukowym i artystycznym, a zarazem unikania tego, co mogłoby być przyczyną zgorszenia i szkody duchowej (por. DSP 9). Sięgając po prasę katolicką, już dokonujemy wyboru – decydujemy się na określone wartości.

*****

Święty Franciszek Salezy (1567-1622) – patron prasy i dziennikarzy katolickich (wspomnienie 24 stycznia), w ewangelizacji korzystał nie tylko z kazań, książek, ale głosił Dobrą Nowinę, także rozklejając na murach ulotki. Na swojej drodze spotkał św. Joannę Franciszkę de Chantal i przy jej współpracy założył nowe zgromadzenie zakonne sióstr Nawiedzenia NMP (wizytek), z którego pochodziła św. Małgorzata Maria Alacoque. Jest przedstawiany m.in. z piórem, księgą i sercem przebitym strzałą i otoczonym cierniową koroną trzymanym w dłoni.