Bogu na chwałę pieronom na złość

Niedziela 36/2014 Niedziela 36/2014

– Niedziela należy do Was – przez lata słowa te powtarzał kard. Karol Wojtyła. Choć w szczególny sposób były one aktualne na Śląsku w systemie totalitarnym, dzisiaj nie tylko nie straciły na aktualności, ale też zyskały na znaczeniu. Dotyczą już całej Polski.

 

Wszystko zaczęło się od tzw. systemu czterobrygadowego. Komuniści traktowali Śląsk jak swego rodzaju ideologiczne laboratorium. Za wszelką cenę chcieli tu zaszczepić marksistowskiego bakcyla. W Tychach miały powstać ogromne osiedla bez kościołów, a niedziela miała zupełnie stracić na znaczeniu społecznym i religijnym, gdyż dni wolne od pracy – zamiast pierwszego dnia tygodnia – byłyby do wykorzystania co jakiś czas. Nikt nie miał wątpliwości, że to miał być cios wymierzony w dwa najważniejsze filary społeczeństwa: rodzinę i wiarę.

Dwa światy

W okresie totalitarnym wielką popularność zdobyła organizowana w ostatnią niedzielę maja pielgrzymka młodzieńców i mężczyzn do Piekar Śląskich. Mówiło się w tamtym okresie, że ludzie idą „Panu Bogu na chwałę i tym pieronom na złość”. Z jednej strony towarzyszyły pielgrzymom motywy religijne, utrwalone długą tradycją. Z drugiej – zrodziła się potrzeba manifestowania swoich poglądów politycznych, które stały po stronie wolności.

Prof. Wojciech Świątkiewicz ciekawie opisuje reakcję władz w tamtym okresie, która sprzeciwiała się wspomnianej wolności: „W ogromnej hali widowiskowej, popularnie zwanej Spodkiem, partia (PZPR) gromadziła tysiące ludzi głośno zapewniających władze, siebie i cały naród o swojej lojalności wobec socjalizmu i przewodniej roli partii komunistycznej w życiu kraju. W stosunkowo niedalekiej odległości – w Piekarach Śląskich Kościół katowicki gromadził na majowej pielgrzymce setki tysięcy mężczyzn, również głośno wypowiadających swoje niezadowolenie z polityki władz, zwłaszcza w dziedzinie socjalnej i swobód religijnych. W jednym miejscu «spontanicznie» oklaskiwano czterobrygadowy system pracy w górnictwie, a w drugim deklarowano, że «niedziela jest Boża i nasza»”.

Przywilej czy prawo?

Nauczanie o sakralnym charakterze niedzieli miało w diecezji katowickiej długą tradycję. Już w 1946 r. bp Stanisław Adamski wydał list pasterski, w którym bardzo wyraźnie zaoponował przeciwko nakłanianiu ludzi do pracy w niedzielę. Potępił także organizowanie imprez turystycznych bądź innych, które dezorganizowały niedzielę. Sposobem na zwiększenie wydajności pracy w przemyśle wydobywczym miał być tzw. czterobrygadowy system pracy w górnictwie. Początkowo dodatkowa praca w tym systemie miała trwać przez pewien czas, a w dalszych latach miała być wstrzymana. Obietnicy jednak nie dotrzymano. Świętowanie niedzieli na Śląsku akcentowane było w szczególny sposób w Piekarach. Przez wiele lat pielgrzymował do Piekar ówczesny metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła. W ostatnim roku pielgrzymowania do Piekar, przed swoim wyborem na papieża, mówił do pielgrzymów: „Niedziela należy do Was”. W podobnym duchu wypowiadał się wielokrotnie biskup katowicki Herbert Bednorz, który z uporem dopominał się o prawo robotników do świętowania niedzieli. W 1986 r., podczas powitania piekarskich pielgrzymów, mówił: – Wszystkim robotnikom trzeba także godziwego odpoczynku w niedzielę i święta. Niedziela niech pozostanie nadal «Boża i nasza». Do tego robotnik ma niezaprzeczalne prawo”.

Demokracja w koloratce

O znaczeniu pielgrzymki piekarskiej najlepiej mówi historia. Po wojnie wprowadzono nowy, nieprzyjazny religii system. Górny Śląsk i najważniejsze sanktuarium maryjne w Piekarach Śląskich postawiono wobec nowych problemów. Pielgrzymka piekarska stała się okazją do dialogu Kościoła ze społeczeństwem. Ks. prof. Jerzy Myszor pisze: „W kazaniach i odezwach piekarskich pojawiały się problemy, które przez władze odbierane były jako polityczne. Pielgrzymka piekarska stała się śląską formą demokracji w systemie totalitarnym: sposobem na wyrażanie swobodnej myśli, nieskrępowanej cenzurą czy inną formą ograniczenia wolności słowa”. W systemie totalitarnym więc, oprócz funkcji religijnych, związanych ze sprawowaniem kultu na terenie sanktuarium, mamy także w Piekarach Śląskich do czynienia z funkcjami o charakterze społecznym. Wobec prób opanowania przez władze wszystkich możliwych sposobów oddziaływania na społeczeństwo Kościół mógł wykorzystać siłę swego autorytetu, mógł za pomocą nauczania odpowiednio kształtować opinię społeczną. Niedziela, a dokładnie jej sakralny charakter, przetrwała. Nie wiadomo tylko, na jak długo. Ta ostatnia wątpliwość inspirowana jest choćby faktem, że także dzisiaj, w okresie wolności, następcy bp. Herberta Bednorza – abp Damian Zimoń i abp Wiktor Skworc wielokrotnie musieli wracać do tego samego tematu: „Niedziela jest Boża i nasza”.

 

«« | « | 1 | » | »»

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Pobieranie... Pobieranie...