Stańmy po stronie Zwycięzcy

Tomasz Ponikło: Twoja przygoda z wiarą zaczęła się dzięki babci Anieli.

Tomasz Budzyński: Z babcią Anielą, u której spędzałem wakacje, robiliśmy głównie dwie rzeczy: graliśmy w karty i chodziliśmy do kościoła. Zabierała mnie na wszystkie możliwe nabożeństwa, Msze, nieszpory do dominikanów w Tarnobrzegu. Kościół był cały, od podłogi do sufitu, wymalowany. Do tego barokowy, piękny ołtarz, a w środku ikona Matki Boskiej Dzikowskiej, mnóstwo złotych zdobień. Nie słuchałem przecież Słowa ani kazań, miałem kilka lat, ale oglądałem i chłonąłem obrazy wymalowane na ścianach. Wpatrywałem się w pejzaż za św. Jackiem i myślałem, skąd i dokąd on idzie. Zaglądałem we wszystkie zakamarki, a każda część kościoła kryła w sobie pełno nowych światów, tajemnych przejść między nimi. Ta świątynia była dla mnie jak cała galaktyka. Czułem się jak w bajce, dosłownie. Do mnie Bóg przychodzi przez sztukę, najsilniej, od dziecka. Bałem się tylko, wchodząc, patrzeć zanadto w górę, gdzie pod sufitem, wsparty o belkę, wisiał bardzo drastyczny krucyfiks.

A jak się czujesz w tym kościele dzisiaj?

Dzisiaj ściany są tam białe. Jest niby porządnie, czysto. Jako dziecku ten kościół wydawał mi się olbrzymi, teraz czułem się tam jak wielki i niezgrabny King Kong albo jakaś Godzilla. Ale wszystkie tamte światy zniknęły pod białą farbą.

Uciekałeś w te światy, kiedy babcia Aniela odprawiała nieszpory?

Bez przesady, podczas nabożeństw nie ganiałem po kościele. Ale kiedy kończyła się Msza, namawiałem babcię, żebyśmy zrobili przynajmniej jedną rundkę dookoła. Wpatrywałem się w drzwi do zakrystii przy ołtarzu, był na nich wymalowany anioł, za tymi drzwiami znikali dominikanie. Wyobrażałem sobie, że przechodzą na drugą stronę, że te drzwi są bramą do nieba. Wakacje z babcią były cudowne, byłem szczęśliwy.

Z rodzicami było inaczej?

Mieszkaliśmy w Puławach, do kościoła chodziliśmy tylko w niedziele. I to do kościoła garnizonowego, w którym był tylko niezbyt udany obraz św. Jerzego zabijającego smoka, i chyba św. Floriana w rzymskiej zbroi, trzymającego sztandar. Bez porównania z Tarnobrzegiem.

W tym względzie jestem prawosławny: jak nie ma obrazu, to jest słabo, jak u dominikanów w Poznaniu: pustka, beznadzieja. Najlepszy jest gotyk i barok, tak sobie wyobrażam kościoły – że sztuka przez piękno prowadzi i przybliża do Boga. W niektórych gotyckich katedrach człowiek czuje się jak w jakiejś rakiecie kosmicznej. A to, co się dzieje obecnie w sztuce sakralnej, to dla mnie zgroza, choć nie musi być tak źle. Droga Neokatechumenalna proponuje estetykę zainspirowaną prawosławiem. Kiko Argüello projektuje, a potem ze swoją ekipą maluje całe wnętrze kościoła. Człowiek wchodząc do takiej świątyni, od razu wpada w biblijny świat. Kiedyś z 2 Tm 2, 3 graliśmy w Bielsku Podlaskim; ludzie pokazali nam nieukończony jeszcze kościół, przepiękny. Wszystko w nim malował ukraiński artysta. W Poznaniu dobrze się czuję w starym kościele na Wzgórzu św. Wojciecha, też wymalowanym od podłogi do sufitu. Taka przestrzeń sprzyja mojej modlitwie.

Sprzyja modlitwie czy raczej odpowiada Twoim zainteresowaniom?

Pytanie, czego szukasz w kościele. Dla mnie świątynia to już inny świat. Przekraczam jej próg i wpadam w rzeczywistość nadprzyrodzoną. Sztuka ma sprawić, żebym w świątyni poczuł się tak, jakbym wchodził do nieba. Oczywiście wszystko razem w kościele – Eucharystia, obrazy, muzyka itd. – dopiero daje to wrażenie, ale chodzi o to, że tak naprawdę Eucharystia jest odprawiana w niebie. Kościół to styk dwóch światów: niebiańskiego i ziemskiego, i dlatego bardzo źle się czuję w kościołach pustych i ascetycznych.

Ale ascetyczna przestrzeń ma sprzyjać skupieniu. Chodzisz adorować Najświętszy Sakrament?

W ogóle tego nie robię. Bo lubię chodzić do Komunii. A wtedy sam jestem jakby monstrancją z Najświętszym Sakramentem.