Bocian do synka leci

Niektórym – kiwają zgodnie głowami panie z tutejszej pomocy społecznej – nawet się udaje.

I to jeszcze jak. Weźmy historię rodziny Z., typową tutejszą opowieść o biedzie przechodzącej płynnie w zasobność: ojciec od lat wyjeżdżający za zachodnią granicę, regularnie odwiedzający żonę i dwójkę dzieci. Albo inne przypadki zwane przez panie z MOPS-u pozytywnymi, w których poprawa warunków bytowych dźwiga też w zadziwiający sposób morale rodziny.

Z przypadków negatywnych panie „socjalne” najlepiej zapamiętały historię rodziny K. 28 października 2010 r. do miasta zajeżdża emigracyjny autobus z Londynu. Wśród zmęczonych reemigrantów jest też „przesyłka osobowa”: 5-letni Karol (jasne blond włosy) i jedenastoletnia Ania. Karol wysiada w piżamie, bez zapasowego kompletu ubrań (jeśli nie liczyć „pięciopaku” skarpet za funta z supermarketu). Dzieci przywozi – na prośbę mieszkającej w Londynie od czterech lat matki – babcia.

Miasto

Miasto N. leży na Opolszczyźnie, ale ze społeczną charakterystyką regionu ma niewiele wspólnego: podczas gdy województwo na biedę raczej nie narzeka, w N. próżno szukać luksusu; kiedy opolskie jako tako radzi sobie z bezrobociem, tutaj sięga ono od lat 20 proc. Emigracja też jakby inna: nie tradycyjna, wynikająca z przywileju podwójnego obywatelstwa, a wymuszona biedą i bezrobociem (większość mieszkańców to ludność napływowa ze wschodu).

Jak jest z tutejszym „eurosieroctwem”, trudno do końca wyrokować, podobnie jak trudno zdiagnozować zjawisko w skali kraju. Kiedy za szacunki zabrał się w 2009 r. opolski ROPS, w całym województwie doliczono się ponad 7,5 tys. rodzin bez jednego lub obojga rodziców (liczba nie objęła jednak rodzin, które w związku z wyjazdami nie zgłaszały do gminnej pomocy społecznej żadnych problemów). Wedle tych samych szacunków liczba „eurosierot” w obejmującym miasto N. powiecie nie odbiega od średniej wojewódzkiej.

Ale już same historie tutejszych „opuszczonych” różnią się od tych typowych z Opolszczyzny, gdzie negatywne skutki emigracji i społeczny stygmat pozostawionego przez rodzica dziecka łagodzi wieloletnia, wtopiona w kulturę regionu tradycja wyjazdów.

Są w mieście N., owszem, liczne emigracyjne przypadki pozytywne, na co panie z gminnej pomocy społecznej zwracają kilkakrotnie uwagę. Są migranci sezonowi, często odwiedzający swoje rodziny – w tym ojcowie, którzy w piątkowe wieczory zjawiają się w domach ubrani jeszcze w robocze uniformy.

Są przypadki, które trudno jednoznacznie zakwalifikować: ojcowie, którzy, zwłaszcza po akcesji unijnej, próbują pogodzić walkę o byt z trwałością rodzin. Ci od lat zmagają się z pytaniem: jak zarobić na elewacje swoich podupadających domów, nie dopuszczając do upadku rodzin?

Jeśli w gminnym ośrodku pomocy społecznej zapytać o przykłady historii emigracyjnych, które nikomu nie wyszły na dobre, odpowiedzi nie ułożą się w żadną spójną całość.

Przypadki

Pojawią się historie dzieci opuszczonych przez oboje rodziców, z ojcami za granicą albo – co w N. częstsze niż na całej Opolszczyźnie – bez matek ( te wyjeżdżają do Niemiec opiekować się starszymi ludźmi).

Będą „niezasiłkowi”, którzy doskonale radzą sobie finansowo, ale procesowi ich bogacenia towarzyszy narastający kryzys rodzin. Choćby w rodzinie Y.: ona jest w Niemczech, on we Włoszech, a dziecko – 16-letni syn – pod opieką babci, tymczasowo zaś na odwyku od narkotyków.

Albo u rodziny D., gdzie rozwiedziona z mężem matka zostawiła pod opieką cioci 9-letnią córkę i 14-letniego syna, którym niczego nie brakuje, a nawet – jak zwracają uwagę panie z MOPS – nieograniczony luksus wychodzi im bokiem (chłopak jest zagrożony ze wszystkich przedmiotów, z dziewczyną są coraz większe problemy wychowawcze).

Będą też „zasiłkowi”: z jednym rodzicem poza granicami i z drugim korzystającym z gminnej pomocy społecznej (to chyba najsmutniejszy paradoks tutejszej pogoni za lepszym bytem). Jak w rodzinie Z.: z pijącym na miejscu ojcem i matką emigrantką, która wyjechała, by spłacać długi. Jak u G., w której on jeździ po Europie tirami i przysyła pieniądze, a ona „na swobodzie” je przepija.

Czy u K. (z Karolem i Anią z autokaru), którzy na marzeniach o ekonomicznej stabilizacji za granicą przegrali chyba wszystko, co było do przegrania.