Fatalne wiadomości dla szkół

Wielodzietnym trudniej

Od nowego roku szkolnego każda rodzina, w której jest uczeń, ma większe wydatki. Trzeba kupić pomoce naukowe, zeszyty, bloki rysunkowe, stroje gimnastyczne, nowe plecaki, buty i kurtki. To najczęstsze zakupy oprócz kompletu podręczników. Zestaw podręczników do I klasy to koszt 200 zł. Do wyższych klas nawet 500 zł. Jeśli w rodzinie jest więcej uczniów, wydatki szkolne stają się potężnym finansowym balastem. Rząd wprawdzie wymyślił koło ratunkowe dla rodziców biedniejszych uczniów z klas I-III oraz „zerówek”: jeśli w rodzinie dochód na osobę nie przekracza 351 zł, dostaną dofinansowanie na wyprawkę. Ale najpierw rodzic musi wyłożyć pieniądze na książki z własnej kieszeni i przedstawić rachunek. Z takiej pomocy skorzysta 400 tys. dzieci. Dramat przeżyją jednak rodzice, gdy ten dochód będzie minimalnie większy niż 351 zł. Oni nie mają szans na skorzystanie z rządowego programu pomocy. Dlatego w okolicach września banki prześcigają się w ofertach kredytów na uczniowskie wyprawki. Problem w tym, że kredyty trzeba spłacać, a Polacy zadłużają się na potęgę. 20 proc. dzieci dotkniętych jest biedą. W szkole, w tym społeczeństwie w miniaturze, widać cały społeczny przekrój. I wszystkie nieszczęścia. Także to, że w Polsce istnieje potężny problem eurosierot. Szkoła w coraz większym stopniu musi przejmować funkcje wychowawcze i opiekuńcze. Załatwiać nie tylko podręczniki, ale i dożywianie.

Programy co rusz inne

Od tego roku szkoły będą mogły dowolnie wybierać podręczniki dla uczniów, kierując się własną decyzją programową. Częstotliwość wprowadzania zmian podręczników zależeć będzie od odpowiedzialności dyrektorów szkół i pozornie tylko rodziców, bo nie specjalizują się oni przecież w szkolnym nauczaniu. Ta zmienność najbardziej uderzy po kieszeni rodziców uczniów, którzy nie będą mogli przekazywać sobie podręczników przez kilka lat. Przestaje obowiązywać limit stosowania przez szkoły podręczników do danego przedmiotu. Szkoła co roku będzie mogła je zmieniać, podobnie jak program nauczania.

Takie zmiany to eldorado dla wydawnictw. Rynek podręczników jest dziś wart 600 mln złotych. Po zmianach programowych walka szkolnych wydawnictw będzie jeszcze bardziej zacięta, a podchody korupcyjne wobec nauczycieli jeszcze bardziej śmiałe. Wygląda na to, że państwo zrezygnuje z minimów programowych, wychodząc z założenia, że nauczyciele wiedzą lepiej, co uczniowie powinni umieć np. z języka polskiego.

– Owszem, rejestrujemy podręczniki i programy szkolne do nauki polskiego czy matematyki, ale nie narzucamy szkołom programów wychowawczych, bo to nauczyciele, także kierując się opinią rodziców, wiedzą lepiej, czego potrzebują uczniowie. – Wierzę w nauczycieli – mówi minister Hall. Nie bierze jednak pod uwagę faktu, że zróżnicowanie programowe doprowadzi do pogłębienia nierówności zakresów wiedzy i poziomu nauczania.

Eksperci uważają też za fatalny pomysł, by uczeń na dwa lata przed maturą musiał podejmować decyzję, na jakie studia pójdzie. Podkreślają, że tak wczesne profilowanie, wzorowane na modelu amerykańskim, jest zagrożeniem dla polskiej inteligencji. Prof. Edmund Wittbrodt, b. minister edukacji, twierdzi, że kształcenie ogólne powinno trwać jak najdłużej. Powołuje się na przykłady zachodnich krajów Europy, gdzie ogólne kształcenie jest przeciągnięte aż na dwa pierwsze lata studiów uniwersytetu czy politechniki. – To pozwala ludziom, po pierwsze, zdobyć szersze pojęcie o świecie, a po drugie, bardziej świadomie zdecydować o dalszym kierunku kształcenia – podkreśla prof. Wittbrodt.

Minister Hall chce też, aby szkołami kierowali menedżerowie, bo dyrektor szkoły nie musi być nauczycielem.

– Szkoła to nie jest zwykły zakład pracy – oburza się Sławomir Broniarz, prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. – Nie możemy traktować dyrektora wyłącznie jako zarządcy i ekonomisty. On ma przecież wspierać nauczycieli w edukacji i wychowaniu uczniów – mówi Broniarz, choć przyznaje, że dyrektor menedżer sprawdzi się w dużych zespołach szkół, np. w połączonych gimnazjach i liceach. – Ale taki dyrektor zawsze musiałby mieć zastępcę do spraw dydaktycznych – zastrzega.