Polemicznie o Jezusie

Wątki nieobecne

Dwóch wątków mi w książce zabrakło – i nie potrafię sobie tego braku wyjaśnić, zwłaszcza biorąc pod uwagę intencję autora (wykład wg analogii wiary). Po pierwsze w praktyce nieobecna jest postać Ducha Świętego, mimo że Papież sporo uwagi poświęca tradycji Janowej. A to w niej właśnie postać Ducha pojawia się ze szczególną intensywnością, czy to w ramach skądinąd dość szeroko omawianej mowy arcykapłańskiej Chrystusa, czy to w scenie przekazania Ducha uczniom w dniu zmartwychwstania. Nieobecność Ducha Świętego w całym właściwie tomie (wspomniany zaledwie ok. 20 razy, podczas gdy Rudolf Bultmann – ok. 15) sprawia, że gubi się gdzieś aspekt trynitarny życia, posługi, a zwłaszcza paschalnego misterium Chrystusa oraz mniej zrozumiały staje się proces formowania się świadectw o wydarzeniach.

Po drugie – nie pojawia się wątek zstąpienia Chrystusa do otchłani (czy „piekieł”). Oczywiście – nie jest on wprawdzie ewangeliczny, jednak obecny już w Nowym Testamencie, a w teologii Ojców odgrywał kluczową rolę w wyjaśnianiu zbawczej skuteczności śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Pominięcie to jest być może konsekwencją niewielkiego zainteresowania Papieża tym, co dzieje się z Chrystusem w śmierci, przez owe dwa i pół dnia wielkiej ciszy.

Rodzi się tutaj seria pytań: na przykład o to, jak głęboka była solidarność Jezusa z umarłymi? Co oznacza dla Boga doświadczenie śmierci? Te kwestie są co najmniej równie ostro dyskutowane we współczesnej teologii, jak problemy egzegetyczne, które Benedykt XVI porusza. I nie jest to chyba tylko wynik braku miejsca, bowiem nieraz na kilku stronach rozwijane są wątki znacznie bardziej odległe od rdzenia misterium paschalnego.

***

Na koniec chciałbym podkreślić najcenniejszy – moim zdaniem – wątek. Jest nim główny nurt rozważań Papieża – problematyka kultu. W Chrystusie nastąpiło przełamanie modeli kultycznych związanych z materialnymi ofiarami. Odtąd On jest tym miejscem, w którym przebłaganie raz na zawsze dokonane na krzyżu nas również dosięga. W związku z tym kult chrześcijański zostaje przeniesiony w zupełnie nowe obszary, staje się kultem serca, dokonującym się w naśladowaniu ofiary Chrystusa, poprzez wierność wyzwaniom, jakie w Nim Bóg przed nami stawia.

Przy czym nie chodzi jedynie o sprowadzenie kultu do etyki: „nasza własna moralność nie potrafi w wystarczający sposób oddawać czci Bogu” (s. 250). Chrześcijaństwa nie wolno redukować do projektu etycznego, „nowość nowego przykazania nie może polegać na wysokim poziomie osiągnięć moralnych” – pisze Papież (s. 76). Chodzi zatem o relację, o więź, która jest możliwa dzięki zwróceniu się Boga do człowieka w Chrystusie.

Ks. Grzegorz Strzelczyk (ur. 1971) jest doktorem teologii, zajmuje się dogmatyką, zwłaszcza chrystologią. Na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego pełni funkcję prodziekana. Opublikował m.in. książkę „Teraz Jezus”. Prowadzi własną stronę internetową: www.strzelczyk.edu.pl