Współpraca z rodzicami w placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu bursa i internat jest istotnym elementem pracy nauczyciela wychowawcy. Część rodziców (zdecydowana mniejszość) kontaktuje się osobiście lub telefonicznie z nauczycielami wychowawcami, wykazując troskę o los swych pociech. Są dyspozycyjni i chętni do podejmowania różnych form współpracy, poczynając od organizowania różnych działań, po wsparcie materialne (sponsoring). Pozostali rodzice często mają roszczeniowy stosunek do osoby nauczyciela wychowawcy, wręcz obwiniając go za niewłaściwe postawy i zachowania swoich dzieci. Nie podejmują dialogu z wychowawcą, nie interesują się warunkami i rzeczywistością, w jakiej żyje ich dziecko. W ciągu roku szkolnego na spotkaniach rodziców frekwencja nie bywa imponująca. Każdorazowo, gdy wychowanek zachowuje się w sposób wyróżniający bądź naganny, wychowawcy kontaktują się z rodzicami. Przy wszelkich okazjach rodzice są zapraszani do placówki.

Rodzic to partner, który powierza swe dziecko w nasze ręce – taka zasadę wychowawczą przyjęliśmy w chojnickiej bursie. Dzięki systematycznej pracy wychowawczej rodzice zaczęli zmieniać swoją relację wobec placówki, dostrzegając w osobie nauczyciela wychowawcy partnera mającego istotny udział w wychowaniu dzieci. Wzrosła liczba kontaktów, ale nadal trudno było stwierdzić aktywny i zaangażowany udział rodziców w procesach zachodzących w placówce.

Przyjmując kierunek pracy wychowawczej zakładający rozwój współpracy z rodzicami, nauczyciele wychowawcy chojnickiej bursy poszukiwali kolejnych rozwiązań mających zachęcić do wzmożonego kontaktu i bliższej współpracy. Pojawił się pomysł zaproszenia rodziców do aktywnego włączenia się w inicjatywę o nazwie Klub Rodzica „DROGA”. Nazwa ta nie jest przypadkowa. Każdy człowiek, także nasz wychowanek, kroczy drogą życia. Na tej drodze nie powinien być samotny, lecz podążać nią wspólnie z rodzicami i wychowawcami.

Fundamentalnym założeniem działalności klubu jest aktywizowanie  rodziców,  aby stawali się autentycznymi i niezbędnymi partnerami w realizacji działań zapewniających oczekiwany rozwój wychowanka. Cele działalności klubu to:

• dbanie o podtrzymywanie więzi rodzinnych pomiędzy wychowankiem a jego rodzicami,
• rozwijanie zainteresowania rodziców życiem ich dzieci,
• podnoszenie kultury pedagogicznej rodziców,
• rozwijanie odpowiedzialności u rodziców za proces wychowawczy ich dzieci,
• utrzymywanie stałego kontaktu rodziców z placówką,
• dbanie o realne i pozytywne postrzeganie placówki przez rodziców – jasne, bieżące komunikaty,
• zapoznanie rodziców z warunkami, zasadami, wymaganiami, prawami wychowanka,
• kształtowanie jednolitej płaszczyzny oddziaływania domu rodzinnego podopiecznego i bursy.

Współpraca z rodzicami jest realizowana w następujących formach:

• kontakty telefoniczne wychowawców grup i dyrektora z rodzicami,
• korespondencja z rodzicami (listy pochwalne, nagany, zaproszenia, podziękowania),
• spotkania indywidualne (okazjonalnie),
• spotkania grupowe,
• spotkania tematyczne z udziałem ekspertów,
• spotkania okolicznościowe,
• spotkania problemowe.

Założono, iż wszelkie spotkania nauczycieli z rodzicami, powinny odbywać się w warunkach zapewniających komfort i dobre samopoczucie obydwu stronom. Sporządzono katalog zasad formalnych w zakresie kontaktów z rodzicami:

• spotkania odbywają się w gabinetach wychowawców lub w świetlicy,
• inicjatorem spotkania może być zarówno nauczyciel wychowawca,  jak i rodzice,
• terminarz spotkań ogólnych określany jest na początku roku szkolnego,
• o spotkaniu rodzice informowani są poprzez imienne zaproszenie, na którym potwierdzają fakt powiadomienia własnoręcznym podpisem,
• nauczyciele wychowawcy są do dyspozycji rodziców podczas dyżurów oraz w sytuacjach koniecznych także poza nimi,
• nieustannie ma miejsce dbałość o odpowiednie warunki miejsca spotkania.

W celu zapewnienia wysokiego poziomu efektywności, ustalono zestaw zasad dobrej współpracy nauczycieli wychowawców z rodzicami. Należą do nich:

• otwarta postawa nauczyciela,
• poznanie oczekiwań rodziców,
• rozpoczynanie rozmowy z rodzicem od tego, co dobre i pozytywne,
• jasne i konkretne komunikaty,
• wspólne poszukiwanie rozwiązań problemów wychowawczych oraz przyjmowanie do realizacji opcji zaakceptowanych przez rodziców,
• umożliwianie włączenia się w proces odkrywania, poznawania i rozwijania zainteresowań i pasji wychowanków,

Następnie podjęto rozważania określające skuteczność podejmowanych działań.

Wariant pesymistyczny (prognoza negatywna):

• brak kontaktu między opiekunami prawnymi wychowanków a bursą,
• brak spójności w postępowaniu nauczycieli wychowawców i rodziców w sprawach wychowawczych,
• bierność ze strony rodziców w rozwiązywaniu trudności wychowawczych,
• wypaczone wyobrażenie opiekunów prawnych o funkcjonowaniu dziecka w placówce,
• negatywne postawy i komunikaty ze strony rodziców – obwinianie, krytykowanie,
• nieakceptowanie i niezrozumienie podejmowanych działań wychowawczych.

Wariant optymistyczny (prognoza pozytywna):

• poprawne relacje między nauczycielem wychowawcą a rodzicami,
• wzrost poczucia własnej wartości u rodziców i ich dzieci oraz kadry pedagogicznej,
• lepsze zrozumienie przez rodziców i wychowawców potrzeb i oczekiwań dziecka/wychowanka,
• dopracowanie zasad postępowania w sprawach wychowawczych, współtworzenie planu wychowawczego,
• pogłębienie wiedzy pedagogicznej przez rodziców,
• zgodny z oczekiwaniami rozwój wychowanka,
• wzrost poczucia bezpieczeństwa i akceptacji podopiecznego.

 

 

Założono, że działalność Klubu Rodzica będzie miała charakter długofalowy, realizowany przez kolejne lata. Pierwszym krokiem było zaproszenie rodziców i wychowanków pierwszorocznych do wspólnego spędzenia 24 godzin w placówce tuż przed rozpoczęciem roku szkolnego, pod nazwą „Doba z dzieckiem”. Realizację tego pierwszego kroku podjęto na dwa dni przed rozpoczęciem roku szkolnego. Rodzice wraz z dziećmi mieli okazję razem poznać miejsce, warunki, otoczenie, personel oraz wszelkie rozwiązania formalne funkcjonujące w placówce.

Założono, że spotkanie „Doba z dzieckiem” będzie gwarantowało osiągnięcie następujących celów:

• osobiste, w bezpośrednim doświadczeniu, poznanie przez rodziców i przyszłych wychowanków rozwiązań w zakresie:

• zapewnienia całodobowej opieki wychowawczej,
• rozwiązania gwarantujące zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom,
• zapewnienia właściwego poziomu warunków sanitarno-higienicznych,
• zapewnienia pomocy i właściwych warunków do nauki,
• odpowiedniej jakości i standardu przygotowywanych posiłków,
• możliwości rozwijania zainteresowań, zamiłowań i uzdolnień, uczestnictwa w kulturze, uprawiania sportu i turystyki,
• organizacji funkcjonowania placówki,
• praw i obowiązków mieszkańca bursy,
• stosowanego systemu kar i nagród,
• stosowanych procedur postępowania,
• zadań i obowiązków nauczycieli wychowawców,
• stosowanych przez nauczycieli metod i form pracy z młodzieżą,
• propozycji oferty wychowawczej nauczyciela.
• klimatu i atmosfery panującej w placówce,
• rodzaju i charakteru preferowanych relacji interpersonalnych,
• wszelkich innych kwestiach związanych z funkcjonowaniem ich dziecka w placówce,

• zaprezentowaniu przez kadrę pedagogiczną:

• podstawowych założeń pracy wychowawczej przyjętych w placówce,
• postrzegania osoby wychowanka jako podmiotu oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych,
• osobistej relacji wobec osoby wychowanka opartej na życzliwości i wsparciu,
• stosowanych metod i form wspierania wychowanka,
• bogactwa i różnorodności swego warsztatu pracy,
• potrzeb i sytuacji wskazujących na konieczność udziału rodzica w rozwoju wychowanka,

• pokazaniu rodzicom stosowanych działań i sposobu ich realizacji typu:

• właściwej realizacji obowiązku szkolnego,
• odpowiedzialnego funkcjonowania w grupie rówieśniczej,
• radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
• odkrywania i rozwijania zainteresowań i pasji wychowanków,

• wyjaśnianiu wszelkich wątpliwości, jakie się pojawiły,
• poznawaniu innych aniżeli doświadczenia własne, sposobów konstruowania relacji i form pracy z dzieckiem,
• rozwijaniu umiejętności pedagogicznych rodziców poprzez konsultacje ze specjalistami.

Przybyli rodzice i przyszli wychowankowie poznali zadania statutowe bursy (zapewnienie wychowankom całodobowej opieki wychowawczej, bezpieczeństwa, warunków sanitarno-higienicznych, warunków do nauki, możliwości wypoczynku i rozwijania zainteresowań). Zapoznali się z aspektami finansowymi (wysokość i stosowane mechanizmy naliczania należnych opłat za wyżywienie, tzw. czesne oraz kaucja), otrzymali dane teleadresowe i e-mail bursy. Następnie rodzice z dziećmi zostali podzieleni na zespoły i oprowadzeni po bursie (każdym zespołem opiekowało się dwóch nauczycieli wychowawców), zapoznając się z warunkami w poszczególnych pokojach mieszkalnych i zasadami korzystania z pomieszczeń ogólnoużytkowych (toalety, świetlice, kuchenka, jadalnia, sala sportowa oraz suszarnia). W zwiedzaniu wyeksponowane zostały dwa miejsca – tablica z ideą przewodnią funkcjonowania placówki (słowa Horacego „Sapere aude”) i tzw. „ściana chwały” z nazwiskami laureatów konkursu „Bursowskiego Orła”.

Po przerwie na kawę nauczyciele zapoznali rodziców  i młodzież z prawami i obowiązkami wychowanka, zapisanymi w statucie. Wychowanek ma prawo do:

• opieki wychowawczej i warunków pobytu w bursie zapewniających higienę, bezpieczeństwo, ochronę przed wszystkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochronę i poszanowanie jego godności,
• życzliwego i podmiotowego traktowania, korzystania z pomocy w przygotowaniu zadań domowych,
• swobody wyrażania myśli i przekonań,
• korzystania z pomieszczeń i urządzeń bursy.

Wychowanek ma obowiązek w pełni realizować postanowienia regulaminu bursy oraz:

• systematycznie uczęszczać do szkoły,
• przestrzegać zasad kultury współżycia w zespole,
• przestrzegać norm i zasad etyczno-moralnych,
• być odpowiedzialnym za własne życie, zdrowie, higienę oraz rozwój,
• dbać o wspólne dobro, ład i porządek w bursie,
• dbać o dobre imię bursy.

Musi także zaakceptować przyjęte rozwiązania regulaminowe dotyczące przyjazdu do placówki i wyjazdu z niej, ewidencjonowania miejsca pobytu, wizyt gości, rozkładu dnia, kar i nagród, wyboru lekarza, zameldowania.

Wychowanek poznaje procedury postępowania w sytuacji, gdyby:

• zachorował,
• ma otrzymać „naganę dyrektora”,
• rezygnuje z dalszego pobytu w bursie,
• jest sprawcą zniszczeń i dewastacji,
• stosuje zachowania ryzykowne i niepożądane,
• użytkuje prywatne urządzenia (laptop, czajnik elektryczny).

Rodzice mogli indywidualnie porozmawiać z wychowawcami i dyrektorem bursy. Spotkanie „Doba z dzieckiem” okazało się trafnym przedsięwzięciem, co potwierdziły odpowiedzi w stosownej ankiecie. Rodzice poznali personel, warunki i zasady funkcjonowania placówki, zdeklarowali chęć włączenia się w życie bursy i wspierania działań wychowawczych.

W trakcie roku szkolnego, dzięki spotkaniu „Doba z dzieckiem” pojawiła się nowa jakość we współpracy z rodzicami wychowanków pierwszorocznych. Bardzo często kontaktują się oni z nauczycielami wychowawcami, telefonicznie i osobiście, przejawiając postawę otwartą i zaangażowaną.

Jan Bruski – nauczyciel dyplomowany, wychowawca, dyrektor powiatowej Bursy dla Młodzieży Szkolnej w Chojnicach, założyciel Stowarzyszenie „EDUCO”.