Bierzmowanie bywa nazywane sakramentem pożegnania z Kościołem, i to z uroczystym błogosławieństwem biskupa! Co zrobić, by to zmienić?

Żeby porozmawiać z kandydatami do bierzmowania, odwiedzam kościoły św. Michała w Warszawie i św. Trójcy w Ząbkach, gdzie do sakramentu, jak zresztą w wielu parafiach o tej porze roku, przygotowują się młodzi ludzie. Zatrzymuję na progu kościoła grupę licealistów. Do sakramentu przystąpią za kilkanaście dni.

- Dlaczego tu jesteście?
P.: Bo nie chcę mieć w przyszłości problemów ze ślubem lub byciem ojcem chrzestnym.
A.: Żeby być umocnionym Duchem Świętym, dostać Jego dary i je w sobie rozwijać.
K.: Bo jak nie będę chodziła, to mi ojciec zrobi „szlaban” na Internet.

- Kim jest dla Was Duch Święty?
Większość: ???
W.: Kimś, kto umacnia nas w wierze
P.: Pośrednikiem między mną Jezusem?
A.: Jedną z osób Trójcy Świętej. Bogiem, który umacnia w człowieku jego wiarę.

- W czasie przygotowań do bierzmowania musieliście chodzić na roraty, regularnie się spowiadać, uczestniczyć w nabożeństwach, drogach krzyżowych. To trudne?
S.: To zależy, czy ktoś robił to już wcześniej. Jeśli to się robi tylko dla stempla, to jest ciężko.

- Zamierzacie tym praktykom być wierni po bierzmowaniu?
Większość: ???
C.: Zobaczymy.

- Macie wsparcie, choćby modlitewne, w waszych domach lub środowiskach?
Większość: ???
S.: Moja babcia modli się za mnie
A.: Ja z kolegą należę do wspólnoty oazowej, która modli się za nas.
C.: Nic o tym nie wiem (śmiech).

- Jak wybieraliście świadków?
S.: Ja wybrałem przyszłą żonę.
A.: Wybrałem kolegę ze wspólnoty, którego już wcześniej często prosiłem o modlitwę.
K.: Poprosiłam żonę mojego brata.
C.: Zaproponowałem kumplowi.

- Miało znaczenie to, czy chodzi do kościoła?
C.: A chodzi?
S.: Gdybym miał wybrać osoby naprawdę praktykujące, musiałbym poszukać poza rodziną i najbliższym towarzystwem.

- Jakie wybraliście imiona do bierzmowania?
P.: Michał
B.: Klaudiusz
S.: Franciszek

- Kim jest św. Michał?
P.: Nie wiem.

- A Klaudiusz?
B.: Kurcze. Jeszcze wczoraj wiedziałem.
S.: Święty Franciszek wyrzekł się bogactwa i rozdawał je biednym. To mnie w nim ujmuje.





- Dlaczego po bierzmowaniu wiele osób zapomina o Kościele i praktykach religijnych?
W.: Bo się musi uczyć (śmiech).
S.: Ja mam już 23 lata, ale pamiętam, że gdy miałem 16–17 lat, to myślałem głównie o zabawie. Zawsze byli koledzy, dziewczyny, towarzystwo… Teraz podchodzę do tego bardziej świadomie.
P.: Jak się ma 16–19 lat, to nie chodzi się w niedziele do kościoła, bo się odsypia imprezy.

- Czego się spodziewacie lub oczekujecie po bierzmowaniu? Co ono w waszym życiu zmieni?
K.: Niczego się nie spodziewam.
A.: Duch Święty zadziała, jak chce.
C.: Zobaczymy.
S.: Mam nadzieję, że moja wiara będzie mocniejsza.
B.: Co ma być, to będzie.
P.: Nie zastanawiałem się nad tym.

***

Komu Ducha Świętego?

Powyższa rozmowa, zdaniem komentujących ją księży typowa, wskazuje na motywy i świadomość młodych ludzi, z jaką przystępują do „widzialnego znaku niewidzialnej rzeczywistości”, czyli sakramentu bierzmowania. Jego celem, jak naucza Kościół (KKK 1285; KPK kan. 897), jest wprowadzanie w dojrzałość chrześcijańską przez ściślejsze związanie się z Kościołem, ubogacenie Duchem Świętym i – jako konsekwencja – stawanie się świadkiem Chrystusa. Tymczasem osiąganie „dojrzałości chrześcijańskiej” nie jest pierwszym, wymarzonym celem ani młodych ludzi, ani nawet ich rodziców. Więź z Kościołem zanika. Darów Ducha Świętego nie widać. A bierzmowani zamiast głosić Chrystusa i bronić wiary, wstydzą się jej. Zdarzają się oczywiście chlubne wyjątki, które świadomie dążą do pogłębiania wiary, ale tych jest zdecydowana mniejszość. Dlaczego tak się dzieje?

– Świadomość działania Ducha Świętego, Jego mocy, która uzdalnia do ewangelizacji, do życia chrześcijańskiego czy pogłębionego życia sakramentalnego lub modlitewnego jest niestety znikoma! – tłumaczy ks. Przemysław Macios, odpowiedzialny za duszpasterstwo młodzieży w diecezji warszawsko-praskiej. Istotnie trudno oprzeć się wrażeniu, że katecheza o Duchu Świętym do świadomości wiernych przebija się bardzo opornie, a uroczystość zesłania Ducha Świętego schowana jest w głębokim cieniu, w ukryciu za uroczystością zmartwychwstania Pana Jezusa czy Bożym Narodzeniem. Wiedza o początku działalności publicznej Kościoła leży! Wielu kapłanów ma świadomość tego, że wołanie Jana Pawła II: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi” odbija się echem, ale po pustych ulicach.

Zanim namaści ksiądz biskup

Dużo zależy od przygotowania do bierzmowania. – Jeśli jest źle przeprowadzone, to zdarzają się później „pożegnania z Kościołem”. Z kolei, jeśli przygotowanie jest dobre, może być świetną okazją do nawrócenia – przekonuje ks. Macios.

W obu warszawskich diecezjach przyjęto – kierując się dokumentami Kościoła – że przygotowanie do bierzmowania powinno trwać jeden rok (lub dłużej) i obejmować młodzież najwcześniej od III klasy gimnazjum. Jednak co do samej treści i formy przygotowań – istnieje w parafiach pewna dowolność. Jej plusem są organizowane czasem weekendowe lub dłuższe wyjazdy rekolekcyjne, udział w „akcjach ewangelizacyjnych” itp. Zdaniem wielu księży jednak, dowolność sprawia, że młodzież często szuka, gdzie szybciej i łatwiej „zaliczyć” kurs. Stolica Apostolska sugeruje, aby uzgadniać między parafiami, a nawet diecezjami, sprawy dotyczące całości duszpasterstwa. Według ks. inf. Jerzego Zalewskiego z Wydziału Spraw Sakramentalnych Archidiecezji Warszawskiej wskazane jest ujednolicanie reguł dotyczących zarówno wieku kandydatów do bierzmowania (nieoficjalnie mówi się, że w ramach Konferencji Episkopatu toczą się prace nad jego podniesieniem) jak i sposobu ich przygotowania do tego sakramentu. Według ks. Zalewskiego, nie należy wydłużać czasu przygotowania do bierzmowania, ale podnieść jego jakość.





W ramach przygotowań młodzież musi „stempelkami” rozliczyć się z udziału w Mszach św., w roratach, w nabożeństwach w ciągu roku, spowiedzi, rekolekcjach adwentowych i wielkopostnych. Niesłusznie krytykuje się te praktyki, w rzeczywistości bowiem – często mimowolnie – pozwalają one młodym ludziom odkryć całe modlitewne i sakramentalne bogactwo Kościoła, którego w inny sposób nie mieliby szansy choćby „spróbować”.

Wszystkie te przygotowania i starania duszpasterzy oraz świeckich wolontariuszy na nic się nie zdadzą, jeśli bierzmowanym zabraknie przykładu i wsparcia duchowego ze strony ich rodziców i środowiska.

Ranga sakramentu

Zdarza się, że 17-latek, wychodząc w środku tygodnia z domu, rzuca zdawkowe: „Mamo, dziś będę w domu trochę później. Po angielskim idę do kościoła, bo biskup będzie nas bierzmował”. Tak więc bierzmowanie bywa jedynie punktem w planie zajęć. Dużym problemem jest brak pogłębionej refleksji teologicznej nad sakramentami i odarcie w powszechnej świadomości bierzmowania z jego uroczystego, społecznego charakteru. Choć udzielany raz w życiu, przegrywa – w ludzkich oczach – nie tylko z uroczystym świętowaniem innych sakramentów, ale często nawet przeżywamy go mniej niż poświęcenie palemek czy samochodów. Ten problem dostrzegły już niektóre Kościoły w zlaicyzowanych krajach zachodnich.

Kościół we Francji wprowadził między I Komunią Świętą a bierzmowaniem uroczystość „Confession de foi” (wyznanie wiary), polegającą na uroczystym wyznaniu wiary i świadomym odnowieniu przez 13-latków przyrzeczeń chrzcielnych. Nie jest to żaden sakrament, ale uroczysty wstęp do dorosłości, znak, że bierzmowaie już za 2 lata.

– Dla młodzieży to ważny moment, rozpoczynający pewien etap. Na „Confession de foi” zjeżdża się cała rodzina, chrzestni i przyjaciele, którzy po skończonej uroczystości wspólnie świętują. Zarówno dla młodych, jak i ich rodziców ma to swoje, mobilizujące znaczenie. Z okazji bierzmowania, które ten etap kończy, organizuje się jeszcze bardziej huczną uroczystość – mówi ks. Mariusz Tłokiński ze Wspólnoty Chemin Neuf, duszpasterz w parafii Saint Denis de la Chapelle w Paryżu.

We Francji, oprócz cotygodniowych spotkań w parafiach w ramach przygotowań do bierzmowania, często organizuje się wielkie, kilkudniowe spotkania pod namiotami. Przyjeżdża na nie młodzież z kilku diecezji, a dla przykładu na spotkanie w okręgu paryskim w weekend poprzedzający tegoroczną Pięćdziesiątnicę przybyło 12 tys. młodych. Tam mają konferencje, koncerty muzyki chrześcijańskiej, pogadanki, spotkania z biskupami, którzy rozmawiają z młodzieżą o ich problemach i wątpliwościach.

We Francji, gdzie nie ma zjawiska masowego katolicyzmu, do bierzmowania przystępuje głównie młodzież z rodzin rzeczywiście katolickich. – To najczęściej rodzice zachęcają do bierzmowania. Zależy im na tym i dają młodym dobry przykład chrześcijańskiego życia. Jest ścisły kontakt między rodzicami i duszpasterzami – mówi ks. Tłokiński. W każdej diecezji jest wspólny dla wszystkich parafii program przygotowań.





Co zrobić, żeby owoce sakramentu nie przeszły bierzmowanym koło nosa? Odpowiedź wbrew pozorom nie jest trudna: jeśli w rodzinie jest wszystko w porządku, to i z dzieckiem w porządku. Kapłan jest jedynie pomocą dla rodziców, wsparciem, natomiast nigdy nie zastąpi rodziców w wychowaniu i szczepieniu u dziecka wiary. O roli rodziców w przygotowaniu dzieci m.in. do bierzmowania pisał dobitnie Jan Paweł II w Adhortacji „Familiaris Consorcio” (patrz: ramka). Ksiądz Zalewski zapewnia: – Jeśli rodzina kształtuje świadomość religijną dziecka, to nie będzie odejść od Kościoła, ale wrastanie w Kościół. Rodzina jest najważniejsza, ale nie tylko ona powinna kształtować wiarę młodzieży. – Katecheza i zaliczenie kilkudziesięciu nawet pytań nie zastąpi ewangelizacji dobrego przykładu. Młodzi ludzie potrzebują rówieśników, którzy pokażą im, że można żyć z Panem Bogiem blisko, że jest to możliwe i normalne – dodaje ks. Macios.

Po bierzmowaniu

Mimo ignorancji, z jaką młodzież nierzadko podchodzi do sakramentu bierzmowania, ani proboszczowie nie wahają się przedstawiać kandydatów do bierzmowania, ani biskupi – bierzmować. I dobrze, bo zasada „jakie życie, taki sakrament” nie musi się sprawdzać. Znamię otrzymane w sakramencie chrztu i bierzmowania pozwala każdemu bez wyjątku człowiekowi wierzyć w Boga, pokładać w Nim nadzieję i kochać Go (patrz: Jan Paweł II, „Pastores Gregis”, 13). Dlatego ludzie ledwie prześlizgujący się przez bierzmowanie, często potem – z opóźnionym zapłonem – odnajdują gorliwość wiary i swoje miejsce w Kościele. Potrzebują tylko wiary, modlitwy i wsparcia Kościoła, czyli nas wszystkich.

Bardzo ważne jest, aby coś młodzieży zaproponować. – Jeśli nie będzie to jedna z grup czy wspólnot działających w parafii, to taką grupę dla bierzmowanych trzeba po prostu stworzyć! – mówi wielu księży. Zawsze jest czas i szansa, by dary Ducha Świętego, które posiadamy już od dnia chrztu, zacząć wykorzystywać lub choćby je obudzić. Żeby sakrament bierzmowania nie był sakramentem pożegnania z Kościołem – w dodatku z uroczystym błogosławieństwem biskupa!