Sekularyzacja czy „ureligijnienie” polityki?

– Czyli Kościół wskazuje na nadużycia?

– Warto tu zaznaczyć istnienie dwóch zasadniczych tendencji: pierwsza, zmierzająca do podporządkowania polityki religii, druga, do podporządkowania religii polityce. W ramach pierwszej, uznaje się nadrzędność religii nad sferą polityczną. Sensem działalności politycznej staje się wówczas realizacja celów religijnych. Władza polityczna i prawo zostają sprowadzone do roli narzędzi w rękach władzy duchowej. Postawę taką najczęściej określamy mianem fundamentalizmu religijnego. W ramach drugiej, to politycy instrumentalizują religię, używają jej jako środka do mobilizacji mas w celu realizacji całkowicie świeckich zamiarów. Przykładowo „religijne przebudzenie” na Bałkanach było nie tyle przyczyną wojen, ile raczej ich skutkiem. Wybuchały one w środowisku religijnie obojętnym (wyjątek stanowili Chorwaci), nominalnie ateistycznym (Serbowie, Albańczycy). Na czele tych społeczności stali dawni działacze partii komunistycznych, którzy przez „ureligijnienie” konfliktów próbowali legitymizować swoje przywództwo, w sytuacji, gdy komunistyczna ideologia okazała się narzędziem całkowicie już nieprzydatnym. Można by to nazwać świeckim fundamentalizmem.

– A jak pod tym względem wygląda nasza polska rzeczywistość?

– Fundamentalizm, zarówno klerykalny, jak i antyklerykalny, raczej są zjawiskami marginalnymi. Wystarczy wspomnieć nasz sposób wychodzenia z komunizmu, a więc wydarzenia lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Nie było wówczas silnych pokus, by sięgać po przemoc. Dominowało raczej kompromisowe nastawienie. Warto jednak zwrócić uwagę, że na czynienie z religii czy kwestii etycznych, choćby takich jak aborcja czy stosunek do subkultury gejowskiej, osi konfliktu społecznego prawica nie ma monopolu. Równie często konflikty te prowokowane są przez ludzi lewicy.