Czy są niewierzący księża?

Teza podana w tytule na pierwszy rzut oka wydaje się nieprawdziwa i jedynie prowokacyjna. Ale czy rzeczywiście nie ma uzasadnienia w życiu? Jakiś czas temu byliśmy wstrząśnięci, gdy znany ksiądz-teolog wprost złożył deklarację niewiary. Przykłady można także zaczerpnąć z nieodległej przeszłości, gdy niektórzy księża deklarowali chęć współpracy z władzami PRL-u, bo czują się niewierzącymi i wykonują jedynie pewne obrzędy. Historia Kościoła zna podobne przypadki prezbiterów deklarujących swoją niewiarę i porzucających nie tylko posługę kapłańską, ale również praktyki religijne. Oczywiście nie każdy ksiądz „porzucający sutannę” czyni to z powodu utraty wiary, może częściej z powodu nie¬poradzenia sobie z problemami emocjonalnymi i seksualnymi.

Dla sprawiedliwości musimy przyznać, że obecnie ogólny poziom życia duchowego prezbiterów w Polsce i ich zaangażowania duszpasterskiego jest naprawdę wysoki. Weryfikuje się to zwłaszcza w ofiarnym duszpasterstwie przyparafialnym oraz w trudnej katechezie szkolnej. Mamy w naszym Kościele ciągle dużo prezbiterów gotowych do ofiarnej pracy z ruchami katolickimi i wspólnotami odnowy, do prowadzenia rekolekcji w małych grupach czy wakacyjnych wyjazdów z młodzieżą i dziećmi. Na tym tle może nawet wyraźniej widać niedomagania w wierze niektórych spośród duchownych.

Co to jest wiara?

Na wstępie musimy dokonać rozróżnienia między wiarą a religijnością, gdyż nie są to pojęcia tożsame. Prawdziwa, żywa wiara wprawdzie wyraża się również w aktach religijnych, ale powierzchowna religijność może występować bez wiary.

Religijność bez wiary lub tzw. religijność naturalna, to taka sytuacja, w której ktoś przyjmuje istnienie Boga, który stworzył świat, jednak nie interesuje się Nim dalej. Taki Bóg jest Bogiem dalekim od człowieka, obojętnym na jego los i całkowicie od niego oddzielonym. Człowiek zaś, chcąc przeprowadzić swoje plany, wykonuje tylko dlatego pewne akty religijne, by pozyskać łaskawość takiego Boga. W pewnym sensie używa wówczas swojej religijności jako sposobu manipulowania Panem Bogiem.

Można sobie wyobrazić taką sytuację, że do seminarium przychodzi człowiek religijny i podczas swojego tam pobytu nie przeżyje prawdziwego, osobistego nawrócenia do wiary. Po sześciu latach wyjdzie zatem z seminarium wykształcony filozoficznie i teologicznie ksiądz religijny, który w gruncie rzeczy pozostanie człowiekiem niewierzącym. Paradoksalnie, praktykujący, nawet bardzo systematycznie, odmawiający pacierze, sprawujący sakramenty, ale niewierzący. Tak więc seminarzysta, a później prezbiter, może nawet nie dojść do żywej wiary. Rodzi się więc wymóg ewangelizacji kandydatów do kapłaństwa, a także samych prezbiterów. Dobrze, że w seminariach duchownych widzi się obecnie potrzebę ewangelizacji i podejmuje takie inicjatywy, które pomagają budzić wiarę.

Wiara ze swej natury jest całkowicie czymś innym niż religijność. Jest ona przyjęciem Boga objawiającego się i udzielającego się człowiekowi. To Bóg w swojej miłości jako pierwszy oddaje się i zawierza człowiekowi. Wyrazem tego jest sam fakt wcielenia czy też Eucharystia. Człowiek również może odpowiedzieć Bogu świadomym, wolnym, osobistym i głębokim aktem zawierzenia, oddania Bogu całego swojego życia. Dokonuje się wówczas w życiu człowieka faktyczny, duchowy przewrót kopernikański – od życia dla siebie (ja jestem w centrum mojego życia i nawet Boga wykorzystuję do swoich celów) do życia dla Boga (On staje w centrum mojego życia i ja podporządkowuję Mu całe moje życie). Taki akt wiary daje Bogu dostęp do wnętrza człowieka, wprowadza Boży ład w jego życiu, właściwie porządkując hierarchię wartości.