Prawdopodobieństwo Boga (Rzecz o niepewności i samotności ateizmu )

Także Bertrand Oullet z komisji ds. mediów przy konferencji episkopatu Kanady skwitował rozpoczęcie akcji reklamowej w Montrealu stwierdzeniem, że fakt istnienia takiej inicjatywy jest dowodem na to, iż „mamy szansę żyć w społeczeństwie wolności słowa”. Trzeba też przyznać, że nie wszyscy są nastawieni równie tolerancyjnie.

Niektóre miasta kanadyjskie (Vancouver, Ottawa, Halifax, London) i niemieckie (Berlin, Monachium, Kolonia, Fulda, Hamburg, Lipsk, Brema, Poczdam, Drezno, Ratyzbona, Stuttgart) nie zgodziły się na reklamę, powołując się na istniejący w statutach spółek zakaz umieszczania na autobusach haseł godzących w religię.

Z kampanii wycofała się także jedna z zajmujących się reklamą firm włoskich, która stwierdziła, iż proponowany slogan „Zła wiadomość jest taka, że Boga nie ma. Dobra wiadomość, że go nie potrzebujesz” stoi w sprzeczności z kodeksem etyki reklamy. U źródeł takich decyzji jest – jak się wydaje – obawa przed negatywnymi reakcjami społecznymi.

Do takich właśnie, bardziej radykalnych reakcji ze strony środowisk katolickich wezwał Ronnie Convery, redaktor czasopisma „Flourish”, wydawanego przez archidiecezję Glasgow. Wskazując na umiarkowane reakcje chrześcijan na promocję ateizmu, napisał: „Wygląda na to, że dziś największym przeciwnikiem katolicyzmu w Europie nie jest ani wojowniczy protestantyzm, ani fanatyczny islam czy nawet modny i wszechobecny ateizm. Największym zagrożeniem jest obojętność i bierność, które spowijają nasz świat miękkim kocem zrobionym z ciepłej wełny”. Czy jednak rzeczywiście jest o co kruszyć kopie? Czy publiczne głoszenie, że „Boga prawdopodobnie nie ma” jest aż tak groźne?

„Prawie” robi różnicę

Użycie przez inicjatorów reklamy owego „prawdopodobnie” zdradza, że sami pomysłodawcy zdają sobie sprawę, iż strzelają ślepakami. Z tej właśnie świadomości zrodziły się propozycje niejakiej radykalizacji reklamowego sloganu. Proponowana wersja włoska miała wprost stwierdzać, iż „Boga nie ma”. Niemiecka inicjatywa Buskampagne.de promuje slogan: „Boga (z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością) nie ma. Spełnione życie nie potrzebuje wiary”.

Niektórzy ateiści są więc zawiedzeni, że przesłanie zastosowane w reklamie brytyjskiej stanowczo nie odrzuca istnienia Boga, a jedynie je podważa. Hanne Stinson, dyrektor naczelna Brytyjskiej Organizacji Humanistycznej (British Humanist Association) powiedziała, że slogany są niezwykle pozytywne i ich intencją jest wsparcie agnostyków i ateistów w przekonaniu, że nie ma nic złego w tym, że nie wierzy się w Boga. Czyżby deklarowana niewiara była źródłem niskiego poczucia wartości?

Użyte w angielskiej wersji probably stało się nawet podstawą do złożenia formalnej skargi do instytucji zajmującej się nadzorowaniem zgodności reklam z prawem i zasadami konkurencji – Advertising Standards Authority (ASA). Podstawą zaskarżenia, które skierował Stephen Green ze stowarzyszenia Christian Voice (Głos Chrześcijański), był zapis prawny zabraniający umieszczania w przekazach reklamowych treści niesprawdzonych, których nie da się udowodnić.

ASA oddaliła ostatecznie skargę złożoną przez Stephena Greena i 325 innych osób, gdyż uznała ją za bezprzedmiotową. W ocenie instytucji regulującej rynek mediów brytyjskich zwrot użyty w sloganie wyraża opinię, a więc nie może podlegać obowiązkowi obiektywnego uzasadnienia. Ponadto stwierdzono, że choć hasło pozostaje w sprzeczności z opinią wielu, to nie istnieje poważne i wystarczająco powszechne niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd społeczeństwa, o czym – według tej instytucji – świadczy niewielka ilość skarg.