Prawo głosu

W ramach dotychczasowej struktury Konferencji – obok Zebrania Plenarnego, Rady Stałej oraz Komisji i Rad – powstanie Rada Biskupów Diecezjalnych o szerokich kompetencjach. Dowartościowana będzie także funkcja prymasa, której dotychczasowy statut w ogóle nie uwzględniał.

W nowym statucie prymas do skończenia 80. roku życia będzie z urzędu członkiem Rady Stałej, która określa zadania dla Episkopatu i czuwa nad realizacją postanowień Konferencji. Choć urząd prymasa nadal nie będzie się wiązał z żadną jurysdykcją, w statucie znajdzie się zapis o jego honorowym pierwszeństwie (w praktyce wyrażać się ono będzie w przewodniczeniu publicznym uroczystościom liturgicznym).

Do Rady Stałej, prócz przewodniczącego, jego zastępcy i sekretarza, z urzędu trafią także wszyscy kardynałowie. Liczba wybieranych członków Rady spośród biskupów diecezjalnych zmniejszy się z ośmiu do sześciu, dwa nowe miejsca przypadną biskupom pomocniczym.

W szerszym zakresie wykorzystane również będzie doświadczenie biskupów seniorów, którzy dotychczas formalnie należąc do Konferencji Episkopatu, po przejściu na emeryturę tracili prawo głosu, a tym samym realnego wpływu na decyzje podejmowane przez Zebranie Plenarne: w nowym statucie będą mogli pełnić funkcję przewodniczących episkopalnych komisji, rad i zespołów z prawem głosu na forum Konferencji.

Powszechna kolegialność

Sekretarz Konferencji Episkopatu bp Stanisław Budzik wyjaśnia, że zmiany podyktowane są troską o zwiększenie kolegialności wśród biskupów. Dlaczego jest to ważne?

Kolegialność jest jedną z najważniejszych, a jednocześnie z teologicznego punktu widzenia jedną z najtrudniejszych do precyzyjnego opisania cech Kościoła. Zgłębiając naturę własnej kolegialności, Kościół coraz lepiej rozumie siebie. Ten proces nie jest zamknięty, a ważną jego odsłoną w ostatnich czasach był Sobór Watykański II.

Na poziomie powszechnym kolegialność biskupów odzwierciedla jedność Kościoła i głoszonej przez niego wiary. Wszyscy biskupi razem z papieżem, „a nigdy bez niego”, są podmiotem najwyższej i pełnej władzy nad całym Kościołem (Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”). Tę kolegialną władzę sprawują w sposób uroczysty podczas Soboru.

Indywidualnie najwyższą, pełną i powszechną władzę nad Kościołem pełni papież z racji swego prymatu. Jest on zatem „głową Kolegium Biskupów” i jedynym zwierzchnikiem każdego z nich. Na poziomie Kościołów partykularnych (diecezji) władzę zwyczajną i bezpośrednią sprawują nad powierzonymi sobie wiernymi biskupi diecezjalni. Ich działanie ma charakter ściśle indywidualny, a nie kolegialny.

Dlatego Konferencja Episkopatu, jako zrzeszenie biskupów danego terytorium, nie stoi ponad władzą biskupów diecezjalnych – podejmowane przez nią decyzje nie mają charakteru aktów Kolegium Biskupów, są jedynie, jak głoszą dokumenty Kościoła, „konkretną realizacją ducha kolegialności”. Jaką zatem pełnią rolę?

Współczesna sytuacja społeczno-kulturowa stawia biskupów diecezjalnych przed zadaniami, których nie są w stanie wypełniać samodzielnie. Współpracy na danym terytorium wymaga np. koordynacja programów duszpasterskich, reagowanie na problemy społeczne i moralne, relacja z władzami świeckimi czy troska o uczelnie kościelne i media katolickie.