Dynamiczny pierwiastek w ludzkich działaniach

Jak inaczej nazwać dynamiczny pierwiastek w ludzkich działaniach związany z odmiennością płci? Chodzi tu o popęd. Niektórzy mylą to pojęcie z instynktem lecz nie są to pojęcia równoznaczne choć etymologicznie słowo instinguere znaczyło „popędzać”, a więc instynkt = popęd. Kiedy mówimy o instynkcie, myślimy o świecie zwierząt. Instynkt jest sposobem działania wrodzonym, spontanicznym, nie poddanym refleksji. Środki są brane bez zastanowienia nad stosunkiem do celu.

Jeśli chodzi o popęd, który jest naturalny, wrodzony każdemu człowiekowi, to kojarzy się on jakby z popędzaniem do określonego działania, które z kolei wydaje się być w konflikcie z wolnością. Trzeba wiedzieć, że popęd jest to kierunek dążności, według którego cały człowiek rozwija się od wewnątrz i doskonali. Właściwość ta powoduje, że nie tyle człowiek działa pod jego wpływem, ale że coś się z nim dzieje bez żadnej z jego strony inicjatywy. To dopiero stwarza podłoże do konkretnych świadomych działań. Tutaj wolność styka się z popędem, ponieważ człowiek stanowi o swoich czynach i bierze za nie odpowiedzialność. Jest to działanie ludzkie. Trzeba sobie jasno uświadomić, że w zakresie seksualnym człowiek nie jest odpowiedzialny za to, co się w nim dzieje, pod warunkiem, że tego sam nie wywołał, ale jest odpowiedzialny za to, co czyni w tym zakresie. Popęd dotyczy nie tylko jakiejś pojedynczej sfery w człowieku – dotyczy całej osoby: jest to siła, której wyrazem jest nie tylko to, co dzieje sie bez świadomej woli, ale również to, co jest kształtowane przy udziale woli. Stwarza on możliwość uzupełniania się nawzajem kobiety i mężczyzny, co jest często odczuwane jako silna potrzeba. Gdybyśmy spojrzeli poprzez tę potrzebę na swoją osobę, to zauważylibyśmy naszą ograniczoność i niewystarczalność. Możliwość miłości między kobietą i mężczyzną wzrasta na podłożu i w przestrzeni naturalnego kierunku popędu – ku osobie drugiej płci. Popęd seksualny nie stwarza, jak instynkt, gotowych działań, natomiast dostarcza tworzywa dla nich, przez to, co pod jego wpływem dzieje się wewnątrz człowieka. Miłość kształtuje się na poziomie osoby poprzez akt woli. Nie jest determinizmem porządku przyrodniczego. Człowiek ma zdolność stanowienia o sobie. To co jest szczególnie warte podkreślenia to fakt, że człowiek jest wolny, nie jest zdeterminowany popędem ( czym innym jest popęd, a czym innym jego przejawy). Przejawy popędu seksualnego muszą być oceniane na poziomie miłości. Tam zaś, gdzie mówimy o miłości, wchodzimy zarazem w sferę odpowiedzialności, odpowiedzialności za miłość, odpowiedzialności za ukochaną osobę.

Popęd seksualny ma charakter egzystencjalny (z nim związane jest podstawowe dobro – istnienie człowieka) i dlatego podlega zasadom, które obowiązują w stosunku do osoby. Kiedy mężczyzna i kobieta akceptują właściwą popędowi celowość – prokreację, to nawet wówczas, gdy nie może z danego związku narodzić się nowy człowiek, oni wciąż odradzają się w miłości – „rodzą się nawzajem we wspólnocie miedzyosobowej”.