Ósmy sakrament

Jak wyglądało duszpasterstwo wśród Polonii, gdy przyjechał Ojciec do Anglii pół wieku temu?

Po skończeniu studiów teologicznych w Kanadzie zostałem posłany w 1955 r. przez moich przełożonych do Anglii, ponieważ tam istniała nasza jezuicka placówka wokół Sodalicji Mariańskiej. Nie było wtedy jeszcze polskiej parafii, ale mieliśmy możliwość odprawiania Mszy św. w niedzielę po polsku w parafiach angielskich. Emigracja powojenna była już wtedy nieźle zorganizowana, istniała Polska Misja Katolicka. Powoli Polacy tworzyli własne parafie, budowali kościoły. Kiedy II Korpus gen. Władysława Andersa został zdemobilizowany, z nim również przyjechali do Anglii kapelani wojskowi, którzy potem prowadzili ośrodki duszpasterskie. Dzisiaj na terenie Anglii i Walii jest około siedemdziesięciu polskich parafii, w których pracuje ponad stu księży.

Można chyba mówić o kilku falach polskiej emigracji w Anglii?

Największa fala zorganizowanej emigracji nastąpiła po II wojnie światowej, złożona głównie z byłych żołnierzy, oficerów o nastawieniu wybitnie niepodległościowym. Było też sporo tzw. inteligencji, dlatego szybko powstały ośrodki kulturalne – teatr, związek literatów, związek kombatantów. Wydawano po polsku książki i czasopisma. Tzw. drugą falę emigracji, która przybyła do Anglii po stanie wojennym, stanowili ludzie dobrze wykształceni, którzy podobnie jak poprzednia emigracja opuścili swój kraj w pewnym sensie z przymusu. Nie mogli wracać do Polski ze względu na sytuację polityczną, gdyż działali w ruchu solidarnościowym. Obecna, trzecia fala, ma charakter wyłącznie zarobkowy. Ludzie opuszczają Polskę, bo nie mają pracy i głównie koncentrują się na zdobywaniu funduszy.

Przed jakimi zadaniami duszpasterskimi stają księża wobec tak zróżnicowanej Polonii?

Pierwsza fala emigracji była mocno związana z Kościołem, większość ludzi pochodziła z terenów wschodnich Polski. Myślę, że ludzie z Kresów byli zawsze nastawieni bardziej patriotycznie i religijnie. Pierwsza emigracja budowała życie społeczne zupełnie bezinteresownie. Miała świadomość, że jest na obczyźnie przymusowo i musi tworzyć polską kulturę. Obecna emigracja zarobkowa po prostu nie ma na to czasu.