Skąd wół i osioł wzięły się przy żłóbku Jezusa?

Wezwanie do rozpoznawania Bożej obecności w świecie

Te krótkie analizy biblijnych tekstów o zwierzętach (wole i ośle) przy żłóbku Pana Jezusa, podobnie jak ich figuratywna obecność w naszych tradycyjnych szopkach, mają swój konkretny cel polegający na tym, by we współczesnym świecie rozpoznać Bożą obecność. Na tym właśnie polega istota przywołanych tu biblijnych proroctw i najgłębszy sens wywodu papieża na temat tradycji o obecności wołu i osła przy żłóbku Jezusa. Chodzi więc o rozpoznanie w narodzonym w Betlejem Chrystusie Zbawiciela świata. I nie dotyczy to wyłącznie czasu przeszłego – ludzi, którzy żyli 2000 lat temu, lecz również nas – ludzi współczesnych, którym podobnie potrzeba głębokiej wiary, by w otaczającym nas świecie widzieć obecnego i działającego Boga. Dlatego w swojej książce o dzieciństwie Jezusa papież nie zatrzymał się wyłącznie na samych tylko bożonarodzeniowych obrazach i teologicznych rozważaniach biblijnych tekstów, lecz – podobnie, jak czynili to Ojcowie Kościoła i wraz z nimi – poszedł o krok dalej stawiając nam wszystkim za cel dostrzeżenie tajemnicy obecności Boga w Eucharystii. Można bowiem powiedzieć, że tak jak kiedyś trudno było ludziom dostrzec Boga w leżącym na sianku Dziecięciu, tak dzisiaj z trudnością przychodzi wielu z nas uznać realną i rzeczywistą obecność Jezusa pod eucharystycznymi postaciami chleba i wina. Dlatego to właśnie tę tajemnicę obecności Chrystusa w Eucharystii uczynił papież punktem wyjścia dla swych rozważań o chrześcijańskiej tradycji stawiania przy żłóbku Zbawiciela wołu i osła. Powołując się zaś na św. Augustyna, który w żłobie Pana Jezusa widział więcej niż tylko miejsce pokarmu dla zwierząt, papież wskazał na głębszy sens obecności zwierząt w Betlejem i od ich opisu przeszedł do ukazania ludzi, a od pożywienia doczesnego przeszedł do mówienia o pokarmie na życie wieczne. W swej książce Benedykt XVI, za św. Augustynem i w oparciu o jego komentarz, stwierdził: Teraz zaś w żłobie leży Ten, który nazywa siebie samego chlebem danym z nieba – prawdziwym pokarmem, którego człowiek potrzebuje do podtrzymania swego człowieczeństwa. Jest to pokarm zapewniający człowiekowi właściwe, wieczne życie. Dlatego żłób wskazuje na stół Pański, do którego człowiek jest zaproszony, aby otrzymać chleb od Boga^[8].

Na zakończenie pozostaje jedynie zachęcić wszystkich do pełnego otwarcia umysłów i serc na obecność Boga w świecie. Dla nas w sposób szczególny obecność ta zawiera się w tajemnicy Eucharystii. Możemy nawet powiedzieć, że tak jak kiedyś ludziom współczesnym Jezusowi potrzeba było wielkiej otwartości i wiary, by w narodzonym w Betlejem Dziecięciu dojrzeć Boga, tak nam dzisiaj potrzeba tych samych zdolności, a zwłaszcza wiary, by w Eucharystii stale na nowo odkrywać rzeczywistą obecność Chrystusa, Odkupiciela i Zbawiciela świata. Niech zatem dopomogą nam w tym m.in. obrazy wołu i osła przy żłóbku Jezusa oraz ich biblijna interpretacja oparta na słowach proroctw Izajasza (por. Iz 1,3) i Habakuka (Ha 3,2). Niech piękno i głębia chrześcijańskiej tradycji wzmacniają naszą wiarę.

Ks. Dariusz Dogondke - kapłan archidiecezji poznańskiej, dr teologii i lic. nauk biblijnych, adiunkt Zakładu Teologii Biblijnej Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu.