Czego możemy nauczyć się od aniołów?

Wiedza o tym, ile jest chórów anielskich, jak się nazywają czy po której stronie lata nasz anioł stróż, jest bardzo ciekawa i czasem dobrze się czegoś tu dowiedzieć. Na nic jednak nam ta wiedza, jeżeli nasze życie ani drgnie pod jej wpływem. Przy bramach nieba nie czekają bowiem egzaminatorzy z pasjonującego skądinąd przedmiotu, jakim jest wiedza o sacrum, tylko kochający Bóg z pytaniem o wiarę, nadzieję i miłość. Dobrze jest więc spojrzeć na aniołów jako na kogoś, kto może nas czegoś nauczyć.

Przykład, gdy brak przykładu

W swoim "Dzienniczku" św. Faustyna napisała o św. Michale Archaniele, że „nie miał przykładu w pełnieniu woli Bożej, a jednak spełnił wiernie życzenia Boże”. Według tradycji on był tym pierwszym, który wystąpił przeciwko zbuntowanym aniołom. Wcześniej nie było żadnego stworzenia, z którego można by wziąć przykład.

My, ludzie, rzadko tak działamy. Nie chcemy wychodzić przed szereg, nie chcemy przecierać innym szlaków. To przeważnie dużo kosztuje, naraża nas na zbyt wielkie ryzyko i niebezpieczeństwo. Ruszenie do przodu jako ten pierwszy wiąże się zazwyczaj z wzięciem na swoje barki roli lidera, a niewielu z nas chce nim być, bo to duża odpowiedzialność. Wolimy więc stać gdzieś na uboczu, przyglądać się, a gdy stwierdzimy, że jest na to dogodny moment, wkraczamy ewentualnie do akcji.

Od dwóch tysięcy lat wynosimy na ołtarze świętych, którzy mają być dla nas przykładem, jak można dochodzić do Boga. Mamy ich już tylu, że można by nimi obłożyć każdy dzień w roku w trzydziestu kalendarzach. Są patronami właściwie wszystkiego. Nie ma sprawy, która nie miałaby swojego świętego. Masz czkawkę? Jest św. Bernardyn ze Sieny. Masz nieposłuszne psy? Jest św. Hubert. Masz złośliwą żonę? Jest św. Gummar. Jesteś brzydki? Tak, tak, od tego też jest święty – św. Drago. Dysponujemy skarbcem wzorów godnych naśladowania, z którego możemy czerpać przez całe życie, i nie ma możliwości, byśmy go wyczerpali.

W życiu bywa, że czasem stajemy w obliczu jawnej niesprawiedliwości i – choć inni też to widzą – nikt nie reaguje. A niewątpliwie trzeba, o czym będzie nas potem przekonywać gryzące sumienie, jeżeli i my nic nie zrobimy. Trudno jest wystąpić jako pierwszy, na przykład broniąc kogoś niesłusznie oskarżonego czy wstawiając się za klasowym popychadłem, ale tego uczy nas choćby św. Michał Archanioł. Aniołowie pod jego przywództwem są dla nas przykładem, jak działać, gdy – jakkolwiek paradoksalnie to zabrzmi – nie mamy odpowiedniego przykładu działania i przychodzi nam być tymi pierwszymi, którzy zareagują.

Uczucia i emocje to źli doradcy

Drugą rzeczą, którą możemy nauczyć się od aniołów, jest niekierowanie się emocjami. Pamiętam, że przez długi czas, gdy patrzyłem na wizerunki św. Michała Archanioła, zastanawiałem się, jak to jest, że został on przedstawiony w walczącej pozie, z uniesionym wysoko mieczem, przygotowanym do uderzenia, a jego twarz jest taka spokojna. Ten kontrast długo mnie intrygował. Na twarzach walczących ludzi z reguły malują się przecież złość, nienawiść, wściekłość, szał i inne podobne uczucia. Twarz św. Michała natomiast wygląda jak symbol spokoju i opanowania.

Wszystko wyjaśniło się, gdy znalazłem w "Państwie Bożym" św. Augustyna fragment dotyczący aniołów, który mówił, że muszą oni „bez gniewu karać tych, których odwieczny wyrok Boży karać poleca, i bez współczucia dla nieszczęścia wspierać nieszczęśliwych, i bez uczucia trwogi wobec niebezpieczeństwa grożącego tym, których miłują, z pomocą spieszyć”. Również św. Dionizy Areopagita, opisując hierarchię anielską, stwierdził, że aniołowie wykonują swoje zadania, które można wykonywać, będąc powodowanym uczuciem gniewu, współczucia i trwogi, lecz u nich czyny te wynikają z „męskiej energii ich rozumu” i „nieprzezwyciężonej wytrwałości w porządku boskim i niewzruszonym”. W ich działaniach nie ma emocji, bo rozum jest od nich ważniejszy i to jemu są podporządkowane.

My, ludzie, wiemy bardzo dobrze, że emocje i uczucia są złym doradcą, choć ta wiedza często jest przysłaniana chwilowym podekscytowaniem, irytacją czy rozpaczą. Kierowanie się uczuciami bardzo często wpędza nas w kłopoty. To one sprawiają, że niesprawiedliwie oceniamy innych ludzi, że bierzemy to, co do nas nie należy, że chodzimy drogami, które co prawda dają wiele przyjemności, ale mają to do siebie, że prowadzą raczej w dół niż w górę. Emocje i uczucia szybko się zmieniają, a jeżeli mamy się w życiu czymś kierować, to lepiej podążać za tym, co niezmienne, stałe i pewne. Każdy pielgrzym to przyzna, a my jesteśmy w końcu Kościołem pielgrzymującym.

Warto mieć, gdy coś w środku targa nas na wszystkie strony, przed oczami wizerunek św. Michała, który będzie przypominał, że jeżeli będziemy wiedzieć, czego chce od nas Bóg, i będziemy za tym podążać, to osiągniemy spokój i nie będzie potrzeby, by unosić się gniewem.

Pokora, pokora i jeszcze raz pokora

Trzecią rzeczą, której możemy nauczyć się od aniołów, jest niesamowita pokora i to, że nie szukają oni dla siebie uznania czy poklasku. Aniołowie są istotami duchowymi, doskonalszymi od nas, a jednak nam służą. Oczywiście na początku nie każdemu z nich się to spodobało, stąd bunt Lucyfera i jednej trzeciej aniołów. Mimo to ogromna ich większość zdecydowała się (mają bowiem wolną wolę) na przyjęcie tego zadania od Pana Boga.

Ja w każdym razie swojego anioła stróża podziwiam – nie musi tego robić, ale lata za mną krok w krok lub raczej: skrzydło w rękę, i ogląda to wszystko, co wyprawiam, a potem jeszcze jest na każde moje zawołanie, gdy akurat potrzebuję pomocy, bo sam się wpakowałem w jakieś bagno, i go wołam. Czyż to nie jest jeden z najdoskonalszych przejawów pokory i poświęcenia? Być przy człowieku przez tyle czasu, w dodatku często jako ktoś ignorowany i prawie niezauważany, a mimo to nieść pomoc, gdy tylko on sobie o nas przypomni.

Pamiętam jedno ze swoich pierwszych zetknięć z wolontariuszami. To było w Krakowie podczas Festiwalu Zaczarowanej Piosenki, który co roku organizuje fundacja Anny Dymnej Mimo Wszystko. Pamiętam, że imponowały mi osoby, które w zielonych koszulkach z logo fundacji i z plakietkami zawieszonymi na szyjach pomagały zarówno niepełnosprawnym uczestnikom festiwalu, jak i organizatorom w sprawnym przygotowaniu imprezy. Krążyły wokół bawiących się ludzi, doglądały i sprawdzały, zawsze gotowe pomóc, gdy tylko ktoś się do nich w jakiejś sprawie zgłosi. Oprócz tego świetnie się bawiły, tańczyły i uśmiech nie schodził z ich twarzy.

Nigdy wcześniej i nigdy później nie widziałem lepszego przedstawienia tego, jak wyglądają i działają aniołowie. Miałem wtedy wrażenie – nieważne, jak patetycznie to zabrzmi – że tak jak Bóg stworzył aniołów, żeby niejako za kulisami pomagały Mu ogarniać wszechświat, tak różnego rodzaju fundacje i organizacje przyjmują wolontariuszy, by dać im okazję do uratowania świata. Powód ich działania i metody są w zasadzie podobne. Wtedy naprawdę pierwszy raz popatrzyłem na wolontariuszy jako na osoby, które często w sposób niewidoczny dla świata heroicznie podtrzymują go w istnieniu. Widać więc, że są możliwości, by w sposób prawie że dosłowny naśladować naszych aniołów.

To tylko część z tego, czego możemy nauczyć się od aniołów. Patrzmy na nich w ten sposób, a na pewno nasze zainteresowanie przełoży się na coś dobrego.