Polak nie czyta...

To nie iluzja. Takie biblioteki działają już w Polsce. Tworzą wielofunkcyjne centra kulturalne, uaktywniające miejscową społeczność. Ciągną do nich młodzi i starsi, bo każdy znajduje to, czego szuka.

We wrocławskiej Mediotece wypożyczyć można nie tylko książki, wśród ponad 30 tys. mediów są też filmy, muzyka, książki do słuchania, multimedialne programy edukacyjne i gry komputerowe. W Language Cafe można podszlifować język obcy pod opieką lektora lub native speakera, ale też dowiedzieć się czegoś o kulturze danego kraju. Prowadzący co tydzień realizują konkretne tematy (np. kuchnia narodowa, muzyka, historia…), propozycje ustalane są na podstawie zainteresowań uczestników. W drugim końcu Polski – w supernowoczesnej bibliotece miejskiej w Olsztynie złamane zostały wszelkie stereotypy dotyczące bibliotek. „Planeta 11”, bo tak nazwana została ta placówka, oferuje nie tylko literaturę, można tu posłuchać muzyki i wypożyczyć utwory muzyczne, poserfować w Internecie, odrobić pracę domową, a nawet napisać CV czy poszukać pracy. Twórcy „Planety 11” twierdzą, że zależy im, by stać się konkurencją dla „zalegania przed TV czy innych jałowych form spędzania wolnego czasu”.

Supernowoczesne biblioteki pracują już w systemie identyfikacji za pomocą fal radiowych – RFID. Wypożyczenie i oddanie książki zajmuje kilkanaście sekund. Taka technologia dostępna jest już w 7 polskich bibliotekach, a 4 kolejne właśnie podpisały umowy z producentem tego systemu. Każda książka ma wmontowany czip, dzięki któremu jest momentalnie odnajdywana i dostarczana czytelnikowi. Nie wypisuje się już karteczek i nie oczekuje dowolną ilość czasu, aż bibliotekarz odnajdzie w labiryncie korytarzy stosowny regał. Książka zostaje dostarczona taśmą do urządzenia, które przypomina bankomat. To przełom w bibliotekarstwie i pierwsze samoobsługowe biblioteki, w których bibliotekarze pilnują jedynie płynności wypożyczeń.

– Pamiętam moskiewskie metro, zapchane ludźmi w godzinach szczytu, i pamiętam moje zdumienie, ponieważ większość podróżujących jedną ręką trzymało się uchwytu, a w drugiej miało książkę. Pomyślałem wtedy, czy dożyję czasu, gdy takim codziennym niezbędnym przedmiotem w Polsce będzie książka. Jak osiągnąć to bez powszechnie dostępnych bibliotek? – zastanawia się Andrzej Kalinin, pisarz, członek polskiego PEN Clubu.

A biblioteki przyparafialne? W czasach likwidowania bibliotek gminnych sieć parafialnych książnic może okazać się rodzajem koła ratunkowego. W niektórych miejscowościach książki z likwidowanych bibliotek trafiają do parafii, co sprawia, że polska wieś nie zostaje ograbiona także z tej możliwości kontaktu z kulturą.

Kościół, który w Internecie radzi sobie doskonale, stawia na nowoczesność, czyli biblioteki cyfrowe. Na stronie www.fides.org.pl użytkownik znajdzie profesjonalną cyfrową bibliotekę, do której należy 90 podmiotów. „Fides” to gratka dla bibliofilów – można tam wypożyczyć nie tylko modne e-książki, ale obejrzeć z wypiekami na twarzy skarby bibliotek kościelnych, rękopisy, unikalne starodruki, do których dostęp dla przeciętnego miłośnika książki jest prawie niemożliwy. W Polsce pierwszym profesjonalnym skanerem do starodruków może pochwalić się Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu. W jej bogatych zbiorach znajduje się tekst „Bogurodzicy”, który poddany digitalizacji – czyli specjalnemu zeskanowaniu – stanie się wkrótce dziełem wirtualnie ogólnodostępnym. Kościelne biblioteki cyfrowe to także najprostszy sposób dotarcia do nauczania Kościoła, w tym nauczania Jana Pawła II.

Polaku, czytaj książki! – chciałoby się napisać na zakończenie. Polaku, zaglądaj do publicznych bibliotek! – dodajmy. Nasza w nich obecność może – choć w czasach bezwzględnego dyktatu pieniądza nie jest to oczywiste – jednak ocalić te miejsca przed zniknięciem.

A bez nawyku czytania książek ubożejemy przecież szybciej i bardziej dotkliwie niż na skutek jakiegokolwiek kryzysu gospodarczego...