Wykształcenie w oczach młodzieży

Konsekwencje przemian społeczno-ekonomicznych znajdują subiektywne odbicie w świadomości młodzieży, w jej postawach, aspiracjach, światopoglądzie. Młodzież jest swoistym barometrem społecznym, na niej najbardziej odbijają się zmiany, cechuje ją radykalizm w ocenie faktów społecznych. Młodzi ludzie kształtują się w sferze ciągłych konfliktów między tym, czego pragną a tym, czego oczekuje od nich środowisko i społeczeństwo, jednak w okresie przeobrażeń systemowych, głębokich transformacji spełniają rolę wyrazicieli opinii większości społeczeństwa. Z tej perspektywy badania dotyczące młodzieży są niezwykle istotne.

Nikt dzisiaj nie kwestionuje konieczności podejmowania kolejnych wyzwań edukacyjnych. Dla wielu młodych ludzi żyjących w społeczeństwie informacyjnym nauka stanowi priorytet, wartość nadrzędną, której nierzadko podporządkowane są inne sfery życia (relacje rodzinne, aspiracje podróżnicze, towarzyskie, zainteresowania). Dążenie do osiągnięcia zamierzonego progu wykształcenia zdominowało myślenie wielu młodych Polaków.

Wiosną 2005 roku przeprowadziłam badania w trójmiejskich szkołach średnich różnych typów. Respondenci byli uczniami ostatnich i przedostatnich klas. Celem eksploracji było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czym są nauka i wykształcenie dla młodych Polaków osadzonych w rzeczywistości ery globalnej. W badaniach wykorzystałam technikę wywiadu i wypracowania.

Badana grupa (ponad 200 osób) była typowym przedstawicielem młodzieży znajdującej się u progu dorosłego życia, stąd analizowane wyniki mogą być przydatne przy formułowaniu sądów generowanych dla całej populacji młodzieży. Kontynuacja edukacji jest dla nich czymś oczywistym i przewidywalnym. Zdobywanie wykształcenia jest dzisiaj koniecznością. W rozmowach nie pojawia się pytanie o to, czy ktoś kontynuuje naukę, tylko w jakim trybie zdobywa wiedzę, w jakiej szkole czy uczelni. Dążenie do zdobycia zaplanowanego pułapu wykształcenia implikuje wiele form aktywności badanej młodzieży, determinuje pozostałe sfery życia, rzutuje na relacje z innymi ludźmi.

Badani uważają, że nauka i wykształcenie przynoszą wyłącznie wymierne korzyści. Respondenci przekładają je na sferę materialną, towarzyską, rodzinną, prestiż społeczny. Nieliczne jednostki doceniają walory intelektualne, rozwój zainteresowań, pogłębianie wiedzy. Młodzież nie wstydzi się swojego podejścia, potrafi otwarcie i bez kokieterii mówić o praktycznej stronie zdobywania wiedzy i dyplomów. Zdobywają wykształcenie, bo to się opłaca, a dyplom znajduje przełożenie na wymiar społeczny, materialny, pomaga w karierze i realizacji innych życiowych celów. Młodzież traktuje wykształcenie w sposób pragmatyczny, bardzo praktyczny.