Kultura ciała - między pogardą a ubóstwieniem

Chociaż Kościół potępiał skrajnie negatywny stosunek wobec ciała (np. synody w Gangra w 343 r. i w Bradzie w 534 r.), a Ojcowie Kościoła zwracali uwagę na przysługującą ciału godność obrazu Bożego (np. św. Cyryl Jerozolimski, św. Jan Chryzostom), to jednak dopiero w okresie, gdy mentalność chrześcijan Zachodu była kształtowana przez myśl Arystotelesa, powszechne spojrzenie na ciało zaczęło się zmieniać. Ewangelia ciągle pozostawała ta sama, ale kultura, w której ją odczytywano, nie postrzegała już świata jako cienia prawdziwej, boskiej rzeczywistości.

Intelektualiści zainspirowani pracami św. Tomasza z Akwinu zaczęli patrzeć na świat przez pryzmat filozofii Arystotelesa, a ta kazała im zwrócić baczniejszą uwagę na świat materialny i w samych rzeczach szukać ich istoty (substancji). W świetle tej filozofii nowym blaskiem zajaśniały niezmienne prawdy wiary.

To co Bóg stworzył jest dobre. Człowieka stworzony na obraz i podobieństwo Boga został nobilitowany, gdy sam Bóg przyjął ludzkie ciało, które jest świątynią Ducha Świętego. Człowiek powinien zatem troszczyć się o ciało jako dar samego Boga, ale jednoczenie nie powinien zapominać, że jest ono, podobnie jak cały materialny świat, doczesne i nie stanowi ostatecznego celu i sensu życia.

Dziś na stosunek do ciała (również wśród chrześcijan) wpływ ma mentalność laicka, wprost odrzucająca lub przemilczająca sferę duchową w człowieku i postrzegająca sens ludzkiego życia w zapewnianiu sobie maksimum przyjemności. Ciało staje się celem samym w sobie, bo to od niego zależy przecież możliwość konsumowania przyjemności.

Gdy staje się to wartością nadrzędną i absolutną, wówczas człowiek zrobi i poświęci wszystko, by jak najdłużej utrzymać odpowiednią wydajność swego ciała i zapewnić mu odpowiednie walory estetyczne.

Postrzegając rolę ciała w takiej perspektywie, nie powinny dziwić głosy, że nie warto utrzymywać przy życiu ciała, które nie dostarcza już przyjemności lub jest wręcz źródłem bólu i cierpienia. Już to pobieżne przyjrzenie się wpływom kultury na stosunek do ciała, pozwala zauważyć, że jako chrześcijanie nie stoimy wobec alternatywy: pogardzać czy uwielbiać ciało.

Humanizm chrześcijański

Warto zatem w tym miejscu przypomnieć nauczanie Soboru Watykańskiego II: „Nie wolno człowiekowi gardzić swoim życiem ciała (…) Niech wolny czas będzie użyty należycie dla odprężenia duchowego, wzmocnienia zdrowia psychicznego i fizycznego (…) przez ćwiczenia i pokazy sportowe, które także w społeczeństwie przyczyniają się do utrzymania równowagi ducha” (GS 14; 61).

Zatem odpoczynek i kultura fizyczna są wręcz obowiązkiem człowieka, ale nie ze względu na samo ciało, lecz ze względu na to, iż sprzyja to równowadze duchowej. Zgodnie z zasadą: w zdrowym ciele, zdrowy duch.