Polskie pieśni maryjne

Ks. J. Morelowskiemu zawdzięczamy pieśń O, której berła. M. Surzyński (1866-1924) skomponował m.in. melodie do pieśni: Maj przeminie; Bogarodzico, przeczysta Panno. Fr. Walczyński (1852-1937) opracował na 4 głosy mieszane pieśni: Matko pomocy nieustającej; Panno święta, my sieroty; Witaj, gwiazdo morza; O Maryjo, wspomnij na mnie oraz 12 pieśni do Królowej Korony Polskiej.

Wśród autorów pieśni maryjnych wyróżnia się jezuita Karol Bołoz Antoniewicz (1807-1852). Znany jest on nie tylko z licznych wierszy na cześć Maryi, ale też z tekstów, do których następnie komponowano melodie. Należą do nich do dziś śpiewane utwory: Nie opuszczaj nas; Biedny, kto Ciebie; O Maryjo, przyjm w ofierze; Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam.

Przyczynił się także do wzbogacenia repertuaru nabożeństw majowych, publikując w 1850 r. we Lwowie Wianeczek majowy, a w nim znane do dziś pieśni: Zawitaj dla nas majowy poranek czy Chwalcie, łąki umajone. Pojawia się w tym okresie wiele śpiewników kościelnych. Śpiewnik kościelny dla użytku wiernych diec. Tarnowskiej (1888) ma 26 pieśni maryjnych. Natomiast Śpiewnik kościelny katolicki (1917) ma już tych pieśni 162, z tym, że niektóre mają po dwie melodie, a trzy są po łacinie.

W popularnym śpiewniku dla młodzieży (Kraków 1878), opracowanym przez ks. J. Siedleckiego CM, znajduje się 30 pieśni o Matce Bożej. Natomiast w wydaniu jubileuszowym (1928) jest już 92 pieśni. Mniej więcej tyle samo, bo 88, jest w 40. wydaniu tego śpiewnika (2001).

Liczba sama jednak nie świadczy o jakości, ponieważ niektóre starsze pieśni zostały zastąpione nowszymi. Do bardziej udanych należą pieśni skomponowane przez ks. A. Chlondowskiego SDB, np. Maryjo, ja twe dziecię; O Panno, do twych świętych nóg.

Zjawiskiem szczególnym jest ukazanie się Śpiewnika maryjnego, do którego pieśni zebrał ks. Jan Szyca, a opracował ks. L. Świerczek CM (Warszawa 1957). Zawiera on poza mszą ku czci MB Nieustającej Pomocy oraz mszą maryjną 280 maryjnych pieśni kościelnych oraz 70 pozakościelnych (np. pątniczych i przygodnych).

Pro domo sua chciałbym dodać, że sam ułożyłem 84 pieśni maryjne, kierując się potrzebą uzupełnienia repertuaru przeznaczonego na mniejsze święta maryjne (np. Narodzenie, Nawiedzenie) oraz uwzględniając tytuły (np. Królowa rodzin, Matka Miłosierdzia, Matka Boska szkaplerzna, Ostrobramska, Wspomożycielka wiernych).

Mimo pewnego sentymentalizmu pieśni te są piękne, a organizowane w naszym kraju liczne festiwale pieśni maryjnej świadczą o ich bogactwie oraz ciągłej obecności w liturgii i pobożności.

*****

Ks. Stanisław Ziemiański – jezuita, filozof i muzyk. Jest profesorem na Wydziale Filozoficznym Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie. Autor ok. 1300 pieśni religijnych, w tym ponad 150 chóralnych.