Polskie pieśni maryjne

Wzmianki o Matce Jezusa znajdują się w pieśni Krystus, Syn Boga żywego; w hymnie Krzyżu święty nade wszystko zwrotki 6-17 poświęcone są Matce Bolesnej. Cała sekwencja mszalna Stabat Mater dolorosa (XII w.) opisująca cierpienia Matki Chrystusa, ma swoje polskie odpowiedniki, np. Stała Matka żałościwa wedle krzyża boleściwa (Kancjonał Walentego z Brzozowa, 1554), Stała pod krzyżem troskliwa Matka z płaczu ledwie żywa (S. Grochowski,
Hymny kościelne, 1598).

Duże powodzenie miała pieśń Omni die dic Mariae (Codziennie, duszo chwal Maryję). Polski jej przekład znajduje się w Żywocie Pana Jezusa Baltazara Opecia (1522). Przekład wierszowany sporządził jezuita Marcin Laterna (1588). Była to ulubiona pieśń św. Kazimierza Jagiellończyka. Po jego śmierci włożono mu jej tekst do trumny.

Niepokalana Opiekunka

W XVII w. w czasie zarazy śpiewano pieśni: Gwiazdo morza oraz Gwiazda niebieska śmierć wykorzeniła. W książeczce ks. St. Brzeżańskiego pt. Owczarnia w dzikim polu zachowały się trzy pieśni maryjne: Witaj, Królowo nieba; Witam Cię, witam, Królowo niebieska oraz Bądź pozdrowiona Panienko Maryja, Wszyscy mieszkańcy dworu niebieskiego.

Już wtedy zaczął się szerzyć w Polsce kult niepokalanego poczęcia Maryi Panny. Świadczą o tym pieśni: ;Ty, któraś pięknie dni swoje kończyła; Zawitaj, Córko Ojca przedwiecznego; Ciebie na wieki wychwalać będziemy; Matko niebieskiego Pana; Witaj, święta i poczęta niepokalanie.
Koniec XVIII i początek XIX w. pod względem twórczości pieśniowej są stosunkowo jałowe.

Wyjątek stanowią tzw. pieśni staniąteckie. Kancjonał zachowany w klasztorze Pań benedyktynek w Staniątkach k. Krakowa z 1754 r. zawiera 30 pieśni do Matki Bożej, spośród których wyróżniają się trzy: Wszystkaś, wszystka piękna jest, kochanko moja; Najświętsza Panna, śliczna Maryja; Bądź wesoła, Panno czysta.

Kompozytorzy polscy na początku XIX w. ulegali duchowi muzyki świeckiej, lekkiej, operowej, nadającej się bardziej na koncerty niż do śpiewu liturgicznego. Powoli jednak zwyciężał ruch odnowy, inspirowany przez środowisko szkół muzycznych w Ratyzbonie i w Monachium oraz przez stowarzyszenia cecyliańskie. Wpisał się w ten ruch ks. M.M. Mioduszewski, który zebrał tradycyjne pieśni, opracowując swój Śpiewnik kościelny (1838). W tym śpiewniku znajduje się 60 pieśni maryjnych.


Śpiewniki kościelne

Wśród kompozytorów melodii do pieśni maryjnych tego okresu znajdują się tacy, jak: K. Kurpiński, K. Studziński, M. Rudkowski, T. Klonowski, J. Surzyński, ale także kobieta: Filipina Brzezińska, autorka melodii pieśni Nie opuszczaj nas i Weź w swą opiekę. Iwo Czeżowski SJ (1814-1889) napisał pieśń Idźmy, tulmy się jak dziatki.