Ciała śpią, dusze czuwają

Groby poznańskie

Erygowana w 968 r. pierwsza polska katedra na Ostrowie Tumskim w Poznaniu stała się miejscem ostatniego spoczynku polskich władców i książąt piastowskich z wielkopolskiej linii Piastów.

W murach milenijnej świątyni spoczęli: Mieszko I i Bolesław Chrobry, na cześć których zbudowano w XIX wieku Kaplicę Królewską, zwaną Złotą, drugi syn Bolesława Chrobrego i król Polski - Mieszko II – pochowany w katedrze poznańskiej w 1034 roku, dalej książę polski zmarły w 1058 roku - Kazimierz Odnowiciel, pochowany w 1239 roku książę Władysław Odonic, zmarły w Poznaniu w 1257 roku książę wielkopolski Przemysł I, zmarły w Kaliszu w 1279 roku książę Bolesław Pobożny oraz król Przemysł II, którego w 1296 roku jako ostatniego monarchę pochowano w poznańskiej katedrze, po mordzie na jego osobie w Rogoźnie z inspiracji margrabiów magdeburskich. Imiona pochowanych monarchów wypisane są na posadzce w nawie głównej katedry poznańskiej, w miejscu, gdzie zapewne znajdował się pierwotny sarkofag Mieszka I i Bolesława Chrobrego.  

Groby krakowskie

Najwięcej grobów monarszych znajduje się w bodaj najczęściej odwiedzanej przez pielgrzymów i turystów katedrze wawelskiej w Krakowie. Katedra na Wawelu zajmuje wyjątkową pozycję w dziejach Polski i w świadomości narodu polskiego. Jest od stuleci miejscem kultu św. Stanisława, który w nierozerwalny sposób wiąże się z ideą zjednoczonego i niepodległego Państwa Polskiego, aktualną zarówno w dobie średniowiecznego rozbicia dzielnicowego, w okresie zaborów, jak i w czasie rządów komunistycznych. Grób tego męczennika pełni od stuleci funkcję ołtarza Ojczyzny. Dzieje diecezji krakowskiej i zarazem jej głównego kościoła koronuje powołanie gospodarza tego miejsca, kard. Karola Wojtyły na Stolicę św. Piotra w Rzymie.

Królewska Bazylika Archikatedralna na Wawelu pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika oraz św. Wacława kryje doczesne szczątki władców z kilku dynastii i okresów w dziejach Rzeczypospolitej. Ten najcenniejszy panteon narodu polskiego należy do najwspanialszych zabytków kultury narodowej i od wieków zaświadcza o tożsamości Polaków i ich bogatej historii o najwyższym europejskim formacie. Widomym znakiem pochówków są imponujące sarkofagi królewskie, przed którymi każdego roku zatrzymują się dziesiątki tysięcy turystów polskich i zagranicznych. Przez to wizyta w katedrze wawelskiej jest nie tyko religijnym spotkaniem z Bogiem, ale też doniosłą lekcją historii Polski, w tym historii sztuki.

Już po wejściu do katedry, po prawej stronie, przykuwa naszą uwagę imponujący sarkofag Władysława Jagiełły. Jest to wyjątkowej klasy dzieło gotyckie powstałe jeszcze za życia króla, stąd możemy przypuszczać, że twarz króla jest jego portretem. Płaskorzeźby po bokach sarkofagu wyobrażają stany opłakujące śmierć Jagiełły, natomiast psy goniące sokoła są tu prawdopodobnie parabolą śmierci, gdyż zwyczajowo po zgonie myśliwego jego psy i sokoły wypuszczano na wolność. Baldachim reprezentuje już styl renesansowy, został on wzniesiony w roku 1525.

Sarkofagi i krypty

Sąsiedni sarkofag króla Kazimierza Wielkiego wykonany jest z czerwonego marmuru. Podobnie jak na sarkofagu Jagiełły, boki tumby pokrywają postacie opłakujących. W narożu kaplicy świętokrzyskiej, pokrytej polichromią o bizantyjskie stylistyce, znajduje się sarkofag króla Kazimierza Jagiellończyka, wykonany w 1492 roku przez słynnego Wita Stwosza. Odnajdujemy tu typowe dla Stwosza, ekspresyjne przedstawienie postaci. Twarz króla wyrzeźbiona jest z ekspresyjnym uwzględnieniem zmarszczek, przez co maluje się na niej wyraźne cierpienie. Jakże inne jest to ujęcie zmarłego w porównaniu z dostojeństwem i kamienną powagą innych gotyckich sarkofagów. Niespokojna linia gotyckich detali dekoracyjnych zwiastuje zmierzch gotyku i rychły rozkwit nowego stylu w sztuce – renesansu.