Jak rozmawiać z uczniem?

Aby wypowiedzieć komunikat typu „Ja”, nauczyciel powinien:

– przedstawić krótki opis zachowania, którego nie akceptuje,

– nazwać swoje uczucia,

– określić bezpośrednie konsekwencje, jakie to zachowanie dla niego niesie.

Zamiast: „Kowalska, przestań się spóźniać!” można powiedzieć: „Kasiu, denerwuję się, kiedy wchodzisz po dzwonku do klasy. Przeszkadza mi to w prowadzeniu lekcji”. Tego rodzaju komunikat wywoła na pewno dużo lepszy skutek niż żądanie, groźba, czy pouczenie. Uczniowie nie lubią krytykowania, moralizowania i generalizowania. Wywołuje to w nich negatywne emocje, a nierzadko zachowania agresywne blokujące porozumienie.

ODZWIERCIEDLANIE UCZUĆ – aby osiągnąć biegłość, musimy pozbyć się obaw przed emocjami i mówieniu o nich.

PARAFRAZOWANIE – jest to wyrażanie własnymi słowami tego, co powiedział rozmówca w celu sprawdzenia, czy usłyszany tekst został przez nas właściwie zrozumiany.

Charakterystyczne dla parafrazy zwroty to:

– O ile dobrze cię zrozumiałam, powiedziałeś, że...

– Popraw mnie, jeśli się mylę, czy masz na myśli...

– Twierdzisz, że...

ASERTYWNOŚĆ – umiejętności asertywne najczęściej wykorzystywane są w sytuacjach, gdy np.: trzeba odmówić prośbie ucznia, potępić zachowania agresywne, ukazać uzasadnioną złość.

Asertywny komunikat powinien zawierać:

– obiektywny i zwięzły opis sytuacji (nazwanie problemu),

– opis uczuć, jakie wzbudziła, czyli informację o własnych emocjach,

– sprecyzowanie potrzeb,

– określenie rezultatów (pokazywanie skutków).

Przykład: „Adam, od początku roku szkolnego nie przynosisz podręcznika na lekcje, a jest już październik. Irytuje mnie to, bo za każdym razem twierdzisz, że zapomniałeś. Nie zgadzam się na niewykonywanie przez ciebie zadań związanych z książką. Chcę, abyś na następną lekcję przyniósł podręcznik. Zwiększy to Twoją aktywność na zajęciach. Jeśli znów nie będziesz go miał, poproszę wychowawcę o spotkanie z Twoimi rodzicami.”

Trafne stosowanie w rozmowie zasad komunikacji interpersonalnej i unikanie blokad nie jest rzeczą łatwą. Wymaga wielu ćwiczeń, pracy nad sobą, ale pomaga w budowaniu więzi między uczniem a nauczycielem oraz relacji opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu, ułatwia także rozwiązywanie problemów.

Agnieszka Daniluk – nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej nr 2 w Międzyrzecu Podlaskim