Klauzula sumienia

Mój ojciec, który wszedł już w 100. rok życia, często opowiadał, że będąc w czasie wojny w wojsku, nigdy nie strzelił do człowieka. Kiedy musiał strzelać, strzelał w koła samochodów. „Nigdy nie celowałem do człowieka i nikogo nie zabiłem” – opowiadał z przejęciem. Jego decyzja była wewnętrzną decyzją młodego wtedy człowieka. Po jego postawie, podejściu do codziennej pracy, widać było, że zawsze szanował ludzi. I tak pozostało do dziś. Być może właśnie dlatego Pan Bóg daje mu długie życie, bo nie ma w nim krzywdy wyrządzonej drugiemu...

To, co ojciec zastrzegł w swoim sumieniu, to tzw. klauzula sumienia. Stosuje ją m.in. lekarz mówiący: Jako lekarz nigdy nie będą działał na rzecz śmierci, nie dokonam aborcji, nie podam śmiercionośnego zastrzyku człowiekowi staremu, choremu, choć prawo mojego kraju może to dopuszczać. Bo moje sumienie nie pozwala na takie postępowanie.

Prawo czy bezprawie

Klauzula sumienia to bardzo ważne zastrzeżenie prawne. Może ona obowiązywać w wielu dziedzinach życia, które dotyczą np. spraw związanych z wychowaniem, finansami czy uprawianiem polityki. Ubolewam, że świat polityki często nie liczy się z sumieniem człowieka. Zwłaszcza gdy ktoś pełni ważne funkcje państwowe, może czuć się niejako zobligowany do takiego czy innego działania. Jeżeli jednak ta decyzja jest sprzeczna z jego światopoglądem, to korzystając właśnie z klauzuli sumienia, może powiedzieć: Nie! Ja tego nie zrobię.

Według chrześcijańskiej interpretacji prawa stwierdza się, że jeżeli jakieś prawo jest sprzeczne z prawem naturalnym, popartym prawem Bożym, to dla człowieka wierzącego przestaje być prawem i może nawet stać się bezprawiem. Kościół tak właśnie nazywa pewne działania nakazywane przez system państwowy. Człowiek sumienia się do nich nie stosuje.

Na przestrzeni XX wieku mieliśmy bardzo wiele sytuacji, gdy ludzie byli zmuszani do popełniania przestępstw względem swojego sumienia: do zabijania, do asystowania przy morderstwach, do pomocy mordercom. I mamy wiek XXI, gdzie pewne dyrektywy środowisk laickich i ateistycznych również próbują naruszyć klauzulę sumienia. Nawet w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy rozważano niedawno zniesienie klauzuli sumienia. Niektóre środowiska chcą doprowadzić do takiego ustawodawstwa, żeby lekarz deklarujący, iż nie dokona aborcji z powodu sprzeciwu swego sumienia, został do tego przez prawo zmuszony.

Dziś bardzo często możemy spotkać się z takim przymusem np. na stanowisku pielęgniarki, która wprawdzie nie dokonuje aborcji, ale przy niej asystuje. Taka osoba powinna jednak zdawać sobie sprawę z tego, co w tej kwestii mówi kodeks prawa kanonicznego. A mówi on, że kto dokonuje aborcji (lekarz), kto jej asystuje (lekarz, pielęgniarka) i kto do niej nakłania (matka, mąż, ktoś z rodziny), podlega karze ekskomuniki. Współuczestnictwo w zabiciu dziecka nienarodzonego Kościół widzi jako współudział w zbrodni, bo zabicie nienarodzonego jest zbrodnią. Musimy więc ciągle w świetle sumienia dokonywać wyborów życiowych i analizować swoje postępowanie.