Czy sekty nadal są groźne?

Terminami zbieżnymi z pojęciem „sekta” są: „nowy ruch religijny”, „grupa parareligijna”, „kult”, „grupa psychomanipulacyjna”, „grupa destrukcyjna”^[10]. „Nowy ruch religijny” to neutralny i ogólny termin obejmujący ruchy protestanckie, orientalne czy afrykańskie, które pojawiły się po II wojnie światowej (w tym zakresie mieści się dynamicznie rozwijający się ruch New Age).

Grupa parareligijna to zbiorowość, która budując swoje poglądy tylko częściowo wykorzystuje elementy religijne. Bardzo często grupy takie mają charakter terapeutyczny, ekonomiczny bądź polityczny. Mianem kultu określa się grupę stojącą w opozycji do tradycyjnych religii oraz do powszechnie przyjętych twierdzeń naukowych. Kulty najczęściej mają pochodzenie orientalne, neopogańskie lub gnostyckie.

Grupa psychomanipulacyjna to zbiór ludzi, mający charakter totalitarny, gdzie naruszane są prawa człowieka. Zbiorowość ta poprzez stosowane techniki manipulacji, wykorzystywanie fizyczne, psychiczne i materialne powoduje uzależnienie jednostki od całej grupy lub przywódcy^[11].

Grupa destrukcyjna to ruch totalitarny, najczęściej podszywający się pod grupę religijną, kultową lub terapeutyczną. Wymaga od swoich członków całkowitego podporządkowania się, przyjęcia poglądów, radykalnego zerwania kontaktów z bliskimi i darmowej pracy dla przywódcy. Dzięki zastosowaniu rozbudowanego systemu kontroli oraz technik manipulacji doprowadza się do całkowitego uzależnienia adeptów, mającego charakter wybitnie destrukcyjny^[12].

Podział sekt

Jean-Marie Abgrall podzielił sekty ze względu na sposób utożsamienia się członków z grupą, wyróżniając dwie kategorie.

1. Grupy z substytutem ojcostwa

W takiej grupie nadrzędną rolę pełni przywódca. Jest on swego rodzaju ojcem, zaś adept utożsamia się z rolą dziecka. Taka relacja staje się narzędziem do manipulacji poprzez przypisywanie członkom określeń: dobry lub zły syn/córka, w zależności od stopnia posłuszeństwa wobec guru. Zasłużenie sobie na pochwałę „ojca” jest największym zaszczytem dla adeptów. Grupy z substytutem ojcostwa uniemożliwiają zachowanie niezależnego „ja” jednostki. Bardzo ważnym instrumentem kontroli jest wywoływanie i wzmacnianie poczucia winy. Przywódca posiada nieograniczoną władzę, może nawet oczekiwać od wyznawców, że będą utrzymywali z nim kontakty seksualne. Nie przypisuje się im wówczas kategorii winy czy grzechu, jest to droga do zdobycia lepszego statusu w grupie. Własne wyobrażenia i dewiacje guru mogą być uznane za „obrzędy święte”, stając się częścią doktryny sekty. Stosunek seksualny zaproponowany przez przywódcę nie jest moralnym wykroczeniem, ale rytuałem inicjacji, przejścia do lepszego świata, przemiany, poznaniem jakiejś tajemnicy czy aktem nawrócenia^[13]. Akt seksualny z guru, który w świadomości wyznawcy jest emanacją bóstwa, ma w pewnym sensie wymiar mistycznych zaślubin. Wypowiedzi przywódcy przyjmowane są bezkrytycznie, nawet jeśli pełne są irracjonalnych treści. Jego polecenia są dla członków sekty równoznaczne z wolą bożą^[14]. Przykładami takich sekt mogą być: Niebo, Rodzina Berga, sekta Moona, Świątynia Ludu, ruch Realiański czy Himawanti.

2. Grupy z substytutem macierzyństwa

Tutaj grupa pełni wobec członków rolę matki. Relacje w sekcie są budowane tak, by imitowały relacje rodzinne. Grupa pełni wówczas podwójną rolę: chroni przed złem świata zewnętrznego i wychowuje. Dobro wspólne jest znacznie ważniejsze niż dobro jednostki. Sekta ma prawo ingerować dosłownie w każdą sferę życia członków. W takich grupach bardzo często ma miejsce tzw. „publiczna spowiedź”, polegająca na wyznawaniu na forum swoich przewinień, a nawet pokus (tak działają grupy terapeutyczne). Troszcząc się jedynie o fizyczną sferę życia, sekta wytwarza w jednostce poczucie zależności. Jednostka stopniowo traci świadomość swoich granic (zjawisko depersonalizacji), cofa się do stadium dziecięctwa, w którym traci poczucie odpowiedzialności za siebie. Zanika wówczas zdolność do podejmowania ważnych decyzji oraz realnego spojrzenia na własną sytuację. Przykładem takich grup mogą być: Świadkowie Jehowy, Scjentologia, Medytacja Transcendentalna lub Hare Kriszna^[15].

H. Baer dzieli nowe ruchy religijne na sześć grup. Pierwszą stanowią tzw. ruchy guru nawiązujące do hinduizmu, jak Hare Kriszna czy Medytacja Transcendentalna. Do drugiej należą tzw. psychogrupy lub ruchy uzdrowicielskie, proponujące metody poprawy psychofizycznej kondycji człowieka. Do tej grupy zalicza się: Scjentologia i Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki. Trzecia grupa obejmuje ruchy quasi-chrześcijańskie, które określają siebie jako Kościoły chrześcijańskie. Jako przykład można tu podać Kościół Zjednoczenia czyli sektę Moona. Czwartą grupę stanowi ruch Nowej Ery oraz wszystkie ruchy ezoteryczne. Piąta to ruchy okultystyczne, np. sataniści. I ostatnia, szósta grupa to ruchy neopogańskie, będące połączeniem nacjonalizmu, rasizmu, quasi-religijności oraz zawierające elementy ideologii politycznych^[16].

Klasyfikacja ta uwzględnia wszystkie kategorie nowych ruchów religijnych.