Biali bracia Indian

– Tyle nauka, a co na temat medycyny tradycyjnej powie praktyk? Pan zajmuje się ziołami Ameryki Południowej u źródeł... W jaki sposób pozyskiwane są zioła amazońskie i andyjskie?

Marek Lubiński: – W tej chwili powstają pierwsze uprawy, ale to nie do końca się sprawdza, ponieważ badania i studia nad ziołami potwierdzają tezę, że największą moc leczniczą, najlepsze właściwości mają zioła, które rosną w swoim naturalnym środowisku. Tam, walcząc agresywnie z innymi roślinami o przetrwanie, wytwarzają pod wpływem stresu substancje mające właściwości lecznicze. Jeżeli zakłada się plantację, przesadza roślinę w inne środowisko, to jej wartość lecznicza obniża się. W jaki sposób pozyskujemy zioła? Najbardziej znana roślina – vilcacora (łac. „uncaria tomentosa”, nazwa hiszpańska „uña de gato”, czyli koci pazur) – znajdujemy miejsce, w którym ona rośnie, i nie zakładamy plantacji, tylko pomagamy jej rosnąć w naturalnym środowisku. Dbają o to miejscowi Indianie. Firma, która zajmuje się komercjalizacją ziół leczniczych, ma kontakty z wieloma wioskami indiańskimi w Andach i Amazonii i kontraktuje na początku sezonu ilość surowca. Zakłada punkty skupu, do których Indianie przynoszą zebrane zioła, za co dostają pieniądze. Następnie zioła są suszone w odpowiednich warunkach.

– Jest Pan przedstawiany jako spadkobierca o. Szeligi. Jak to rozumieć?

Marek Lubiński: – 10 lat współpracy z o. Edmundem Szeligą w Peru spowodowało, że siłą rzeczy przejąłem od niego wiedzę na temat ziołolecznictwa, którą on nabył od Indian. O. Szeliga zawsze podkreślał potrzebę dbania o wysoką jakość ziół, które dostarcza się ludziom. Staram się być wierny temu przesłaniu. Potrzebne są duża wiedza, znajomość terenu oraz kontakty, aby pozyskiwać surowiec autentyczny, dobrej jakości. O. Szeliga, znając miejscowe warunki, starał się uchronić potencjalnych pacjentów przed szarlatanami, oszustami, dlatego założył w Limie Instytut Fitoterapii Andyjskiej i Amazońskiej – Instituto Peruano de Investigación Fitoterápica Andina (IPIFA). W 1999 r. wspólnie ze mną założył Instytut Uncaria, którego zadaniem było przybliżenie wartości leczniczych ziół andyjskich Polakom rozproszonym po całym świecie.

– Panowie są wyjątkowo wyróżnieni przez społeczności tubylcze Ameryki Południowej...

Prof. Zdzisław J. Ryn: – Należymy do nielicznego grona osób, które pozyskały zaufanie Indian do tego stopnia, że przyjęto nas podczas rytualnej ceremonii jako białych braci. Pan Marek jest Białym Bratem Indian Ashanica w Peru, a ja Białym Bratem Indian Mapuche, czyli Araukanów na południu Chile. Podstawą tego wyróżnienia było nasze autentyczne zainteresowanie Indianami. Nie chcieliśmy od nich niczego poza zainteresowaniem i wiedzą. Indianie mają poczucie, że biały człowiek jest złodziejem, bo powykradał najpiękniejsze zabytki Indian i zniszczył ich środowisko naturalne, bo eksploatuje najcenniejsze złoża naturalne. Gdy przelatuje się nad Chile, to widać, jak bardzo okaleczona jest matka ziemia przez kopalnie odkrywkowe. Jak niszczone są płuca świata – lasy amazońskie. W ostatnich latach tempo niszczenia uległo przyspieszeniu, bo zostały odkryte pokłady złota i ropy naftowej. Wycinana jest dżungla w poszukiwaniu złota i z powodu cennych gatunków drzew. Na wycięte obszary wchodzą kartele narkotykowe z nielegalnymi plantacjami liści koki do produkcji kokainy.

– Panowie będą brać czynny udział w VIII Światowym Kongresie Medycyny Tradycyjnej w Limie. Jakie są tradycje Kongresu?

Prof. Zdzisław J. Ryn: – Kongresy medycyny tradycyjnej odbywają się w kilku krajach. Jednym z pionierów badań medycyny tradycyjnej był prof. Fernando Cabieses Molina, autor kilkudziesięciu prac naukowych. Badał medycynę prekolumbijską zapisaną m.in. w ceramice. Szeroki rozgłos uzyskał album ceramiki erotycznej („huacos eróticos”), w której utrwalono przedkolumbijską wiedzę o psychopatologii życia seksualnego. Znalazła się grupa lekarzy humanistów, którzy docenili znaczenie kulturowe, cywilizacyjne, a także medyczne okresu prekolumbijskiego. Zwrócili oni uwagę świata naukowego na bogactwo wiedzy prekolumbijskiej. I tak zrodził się pomysł organizowania kongresów medycyny tradycyjnej. Uczestniczą w nich naukowcy i praktycy – lekarze i curanderos, uprawiający dawne praktyki uzdrawiania.

– Ten kongres będzie dedykowany o. Edmundowi Szelidze SDB.

Prof. Zdzisław J. Ryn: – To, co zrobił o. Szeliga w Peru, zasługuje na wyróżnienie i upamiętnienie. Ogromny zakres prac badawczych nad właściwościami leczniczymi ziół amazońskich i andyjskich przeprowadził nie lekarz, lecz polski zakonnik, który udał się do Indian jako misjonarz. Na kongres przybędzie m.in. prof. Iwona Wawer, farmaceuta z Uniwersytetu Warszawskiego, znana w świecie osób zajmujących się ziołolecznictwem. Udało się pozyskać życzliwość Jerzego Majcherczyka – prezesa Polsko-Amerykańskiego Klubu Podróżników w Nowym Jorku, odkrywcy Kanionu Colca w Peru, który przybędzie wraz z grupą Polonii amerykańskiej, naukowcami i biznesmenami. Kongres będzie kolejnym przykładem współpracy naukowej w relacjach polsko-peruwiańskich, mającej już wieloletnią tradycję.

Z uwagi na dedykację kongresu o. Szelidze wygłosimy tam dwa referaty. Ja przypomnę życie i dzieło o. Szeligi, a Marek Lubiński podzieli się refleksją o osobistych kontaktach z Ojcem i przypomni testament, którego głównym punktem jest życzenie o. Szeligi, by bogactwo „największej apteki świata”, jaką jest Amazonia, trafiło także do Polaków, jego rodaków.

VIII Światowy Kongres Medycyny Tradycyjnej w Limie odbędzie się w dniach 13-15 września 2012 r. w audytorium Colegio Quimico Farmacéutico del Peru w Limie. Informacje i zgłoszenia udziału: e-mail: cimt2505@gmail.com.