Męczennik wśród zbolałych serc

Bezwzględna akcja bezpieki

W grudniu 1983 r. kapelan „Solidarności” został wezwany na przesłuchanie i dobrowolnie stawił się w siedzibie Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej. Wiceprokurator Anna Jackowska odczytała przed nim decyzję o wszczęciu śledztwa w sprawie naruszenia artykułu 194 kodeksu karnego. Zarzucono ks. Jerzemu, że nadużywa funkcji kapłana i wolności sumienia, czyniąc z kościołów „miejsce szkodliwej dla interesów PRL propagandy antypaństwowej”. Poinformowano go, że za opisane czyny grozi kara 10 lat więzienia. Podczas trwającego kilka godzin przesłuchania zadawano duchownemu absurdalne pytania w rodzaju: „Dlaczego ksiądz deformuje hostię podczas liturgii?”, co było nawiązaniem do prezentowania hostii w rękach ułożonych rzekomo w znak „V”, czyli symbol zwycięstwa używany przez „Solidarność”. Potem kapelana robotników już systematycznie nękano wezwaniami na przesłuchania i atakami w mediach. Najgłośniejszym wydarzeniem była w tamtym czasie „prowokacja na Chłodnej”, czyli rewizja w mieszkaniu księdza. Przed budynkiem czekali już umówieni dziennikarze, a esbecy „w ciemno” otwierali skrytki, z których wyjmowali podrzucone uprzednio materiały wybuchowe, amunicję, farby drukarskie, ulotki. W oszczerczym artykule zasugerowano potem, że duchowny nie tylko szykuje zbrojną kontrrewolucję, ale także prowadzi podwójne życie. Nawet wtedy nikt chyba jednak nie przypuszczał, że szykanowany i podupadający na zdrowiu kapelan „Solidarności” zostanie uprowadzony i bestialsko zamordowany. Stało się to zaledwie trzy dni po tym, jak 16 października 1984 r. ostatecznie odmówił wyjazdu na studia do Rzymu, co w trosce o jego los po raz kolejny proponował mu prymas Józef Glemp.

Okrutna śmierć

Okoliczności śmierci ks. Jerzego Popiełuszki są przerażające. Kiedy 19 października 1984 r. wracał do Warszawy z parafii pw. św. Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy, niedaleko miejscowości Górsk został uprowadzony wraz ze swoim kierowcą przez trzech funkcjonariuszy Departamentu IV MSW. Esbecy przebrani w mundury milicjantów Wydziału Ruchu Drogowego MO zatrzymali auto, skrępowali księdza i wrzucili go do bagażnika. Szofer Waldemar Chrostowski zdołał uciec, tymczasem kapelan „Solidarności” został poddany torturom, co wykazały badania w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku. Ręce kapłana związano tak, by próby poruszania nimi zaciskały pętlę na szyi. Kiedy został zamęczony, mordercy obciążyli zwłoki workiem z kamieniami i wrzucili do zalewu na Wiśle k. Włocławka.

Historyk Jan Żaryn zauważył, że postać ks. Jerzego wpisuje się w tragiczną historię polskich kapłanów, którzy od 1939 r. byli poddawani ciężkim represjom – najpierw przez okupantów niemieckich i sowieckich, a później przez władze komunistycznej Polski. Papież Jan Paweł II podczas homilii, którą 7 czerwca 1991 r. wygłosił we Włocławku, niedaleko miejsca śmierci kapłana, przestrzegał jednak przed ograniczaniem posługi duszpasterza polskich robotników tylko do wymiaru politycznego. Prosił, aby widzieć w ks. Popiełuszce „wewnętrznego człowieka” w całej prawdzie jego życia. Bo właśnie dzięki swej wielkiej duchowości stał się on heroicznym świadkiem trudnych czasów, w których przyszło żyć Polakom.

Droga do świętości

Dekret o męczeństwie ks. Jerzego Popiełuszki 19 grudnia 2009 r. podpisał papież Benedykt XVI, ale zanim mogło to nastąpić, musiał odbyć się proces beatyfikacyjny. Rozpoczął się on 8 lutego 1997 r. i trwał na szczeblu diecezjalnym pełne cztery lata – do 8 lutego 2001 r. W tym czasie Trybunał Beatyfikacyjny odbył 53 sesje i przesłuchał 41 świadków. Powstał z tego dokument liczący 900 stron, w którym zgodnie z prawnymi wymogami Kościoła wykazano, że kapelan „Solidarności” zginął za wiarę i „przyjął śmierć w duchu chrześcijańskim, z cierpliwością i męstwem oraz wytrwałością aż do końca”. Potwierdzono też, że „sława męczeństwa” ks. Popiełuszki była spontaniczna, powszechna, ciągła i prawdziwa.

Dokument został przekazany do Watykanu, gdzie 3 maja 2001 r. rozpoczął się drugi etap procesu beatyfikacyjnego. Wykazano w nim, że śmierć kapelana „Solidarności” została przyjęta dobrowolnie i że nastąpiła w obronie wartości religijnych. Niezbędne dokumenty gromadził postulator procesu beatyfikacyjnego ks. Tomasz Kaczmarek, który 14 października 2006 r. poinformował o zakończeniu prac. Ich podsumowaniem było positio, czyli liczący 1100 stron dokument pod tytułem Pozycja o męczeństwie.

Uroczysty akt beatyfikacji ks. Jerzego Popiełuszki odbył się 6 czerwca 2010 r. w Warszawie. Było to wielkie wydarzenie religijne, ale także narodowe z udziałem tysięcy wiernych. Ceremonii przewodniczył abp Angelo Amato, prefekt watykańskiej Kongregacji do spraw Beatyfikacji i Kanonizacji. Wraz z nim Mszę św. beatyfikacyjną koncelebrowało ok. 100 kardynałów, arcybiskupów i biskupów oraz ponad 1600 kapłanów.

Kalendarium walki bezpieki z ks. Jerzym Popiełuszką

28 lutego 1982 r. – Ks. Jerzy Popiełuszko rozpoczyna odprawianie w ostatnią niedzielę miesiąca Mszy św. za Ojczyznę. Przychodzą na nie tłumy wiernych.

12–13 grudnia 1982 r. – „Nieznani sprawcy” wrzucają do mieszkania ks. Jerzego cegłę z materiałem wybuchowym.

30 sierpnia 1983 r. – Funkcjonariusze MO zatrzymują ks. Jerzego w drodze do Gdyni, gdzie miał wygłosić kazanie. Na komisariacie przetrzymywany był osiem godzin.

12 grudnia 1983 r. – Milicja znajduje w mieszkaniu ks. Jerzego podziemne gazetki oraz podrzucone przez siebie materiały wybuchowe. Ksiądz zostaje przewieziony do aresztu Komendy Stołecznej MO, poddany rewizji osobistej i przesłuchany.

13 grudnia 1983 r. – Prokuratorski zarzut dla ks. Jerzego za przechowywanie broni, amunicji oraz wydawnictw bezdebitowych. Zwolniono go z aresztu po interwencji abp. Jerzego Dąbrowskiego.

27 grudnia 1983 r. – W „Expressie Wieczornym” ukazał się paszkwilancki artykuł Garsoniera obywatela Popiełuszki, w którym sugerowano, że ks. Jerzy prowadzi podwójne życie.

Styczeń – czerwiec 1984 r. – W tym czasie ks. Jerzy był 13 razy zatrzymywany i przesłuchiwany przez MO w sprawie swojej „wywrotowej” działalności duszpasterskiej.

2 lipca 1984 r. – Prokuratura Okręgowa w Warszawie zarzuca ks. Jerzemu, że „nadużywając funkcji kapłana, czyni z kościołów miejsce szkodliwej dla interesów PRL propagandy antypaństwowej”.

12 lipca 1984 r. – Oficjalny akt oskarżenia wobec księdza. Śledztwo umorzono, gdyż objęła go amnestia dla więźniów politycznych.

19 września 1984 r. – W tygodniku „Tu i Teraz” rzecznik rządu Jerzy Urban pod pseudonimem opublikuje artykuł Seanse nienawiści, szkalujący ks. Jerzego.

25 września 1984 r. – Narada wysokich urzędników Departamentu IV MSW na temat możliwości „uciszenia” księży „działających na szkodę państwa”.

13 października 1984 r. – Nieudana próba zabójstwa ks. Jerzego k. Ostródy. Oficer SB Grzegorz Piotrowski rzuca kamieniem w szybę auta, którym jechał ksiądz. Kierowcy udaje się uniknąć uderzenia.

19 października 1984 r. – Ostatnia Msza św. ks. Jerzego odprawiana w Bydgoszczy, w kościele Świętych Polskich Braci Męczenników. W drodze powrotnej ksiądz zostaje uprowadzony i bestialsko pobity przez trzech oficerów IV Departamentu MSW: Grzegorza Piotrowskiego, Leszka Pękalę i Waldemara Chmielewskiego.

30 października 1984 r. – W wodach zalewu na Wiśle pod Włocławkiem wyłowiono ciało zamordowanego ks. Jerzego.

3 listopada 1984 r. – Pogrzeb ks. Jerzego. W uroczystościach żałobnych w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie uczestniczy ok. miliona wiernych.

27 grudnia 1984 – 7 lutego 1985 r. – W procesie przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu zostali skazani mordercy ks. Jerzego i ich bezpośredni przełożony Adam Pietruszka. Dziś wszyscy przebywają na wolności. Nikt więcej nie odpowiedział za tę zbrodnię.