Męczennik wśród zbolałych serc

Co dziś mówi się na temat ks. Jerzego Popiełuszki? Jego nazwisko znajdziemy już chyba w każdej encyklopedii. Oficjalne biogramy podają, że był kapelanem „Solidarności”, który został zamordowany przez służby PRL za to, że w homiliach głosił prawo do życia w wolności i protestował przeciwko aktom bezprawia. To oczywiście prawda, która jednak nie oddaje szczególnego daru i siły ks. Jerzego, jakim była jego charyzma. Nie oddaje też ogromu bezprawia, jakiego wobec niego dopuściło się polskie państwo

Skąd ta osobowość

Bez charyzmy, bez swojej duchowości byłby „tylko” jednym z wielu duchownych, którzy wspierali Polaków w walce o godność i prawa człowieka, a najwyższe władze PRL nie bałyby się aż tak bardzo jego kazań. Przyznał to chociażby kard. Józef Glemp, mówiąc, że nieprzebrane tłumy wiernych zbierających się w warszawskim kościele św. Stanisława Kostki „to było dzieło charyzmatu ks. Jerzego”. Co tak wyjątkowego było w tym duchownym, co sprawiło, że gromadził wokół siebie tak wielu, jeszcze wtedy, gdy był księdzem posługującym w parafii? Kluczem do poznania jest jak zwykle dzieciństwo. Ks. Jerzy był ministrantem i już wówczas wyróżniał się głęboką religijnością, którą śmiało manifestował. Służąc w specjalnej jednostce wojskowej dla kleryków w Bartoszycach, występował twardo w obronie swych przekonań, za co był szykanowany, ale swoją odwagą umacniał morale kolegów. Kiedy w 1972 r. przyjął święcenie kapłańskie, na obrazku prymicyjnym zapisał znamienne motto: „Posyła mnie Bóg, abym głosił Ewangelię i leczył rany zbolałych serc”. Sześć lat później został duszpasterzem personelu medycznego i pewnie przez kolejne lata skupiałby się na tworzeniu wspólnoty formacyjnej w tym środowisku, ale nadeszło lato 1980 r., które było przełomem w życiu ks. Popiełuszki. W niedzielę 31 sierpnia delegacja strajkujących robotników z Huty Warszawa poprosiła kard. Stefana Wyszyńskiego o przysłanie do nich kapłana. Zgłosił się ks. Jerzy, zastając w „mateczniku warszawskiej klasy robotniczej” podniosłą atmosferę i krzyż ustawiony na środku fabrycznego placu. Był pierwszym księdzem, który przekroczył bramy tego wielkiego zakładu. „Tego dnia i tej Mszy św. nie zapomnę do końca życia” – wspominał później, opowiadając, jak wielkie wrażenie zrobiły na nim słowa „Bogu niech będą dzięki”, które wyrwały się z gardeł tysięcy hutników okupujących zakład. Tak zaczęła się duchowa przyjaźń ks. Popiełuszki z robotnikami.

Dlaczego robotnicy

Co niedziela odprawiał dla nich Mszę św., spowiadał ich, udzielał ślubów, chrzcił dzieci, ale także spotykał się z nimi regularnie, prowadził katechezę i organizował wykłady, podczas których zaproszeni specjaliści uczyli ludzi pracy historii, literatury, prawa, ekonomii, a nawet technik negocjacyjnych. Uczestnicy tej niezwykłej „szkoły robotników” z największych warszawskich przedsiębiorstw mieli nawet specjalne indeksy i zdawali egzaminy.

Wokół ks. Jerzego powstał wolnościowy ruch, który po wprowadzeniu przez władze PRL stanu wojennego – paradoksalnie – nie podupadł, lecz jeszcze się wzmocnił. Kapelan robotników organizował pomoc charytatywną dla prześladowanych i uczestniczył w procesach robotników aresztowanych za działalność opozycyjną. Od końca lutego 1982 r. zaczął celebrować słynne Msze św. za Ojczyznę, podczas których wygłaszał (było ich w sumie 26) patriotyczno-religijne kazania. Swoje nauczanie oparł na przesłaniu św. Pawła: „Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj”. Jego odważne wołania o poszanowanie praw człowieka i przejmujące refleksje na temat moralnego wymiaru życia publicznego przerażały władze PRL, które działalność księdza uznały za wielkie zagrożenie dla systemu komunistycznego. Do kościelnych hierarchów zaczęły płynąć urzędowe pisma, w których oburzano się, że kazania ks. Popiełuszki „godzą w interesy PRL”. Kapłan „Solidarności” reagował na to w swoim stylu – ze spokojem i konsekwencją.

Wielka odwaga

W maju 1983 r. poprowadził pogrzeb zakatowanego przez milicję Grzegorza Przemyka, a we wrześniu zorganizował pielgrzymkę pracowników Huty Warszawa na Jasną Górę, która już rok później przekształciła się w ogólnopolską pielgrzymkę robotników. I dalej głosił kazania, w których powtarzał, że prawda jest niezmienna. „Na tym polega w zasadzie nasza niewola, że poddajemy się panowaniu kłamstwa, że go nie demaskujemy i nie protestujemy przeciw niemu na co dzień” – mówił dobitnie. Te i podobne słowa sprawiły, że władze PRL postanowiły „uciszyć” księdza. Padły zarzuty, że bezprawnie gromadzi tłumy, organizując wiece polityczne i „seanse nienawiści”. Oskarżano go o polityczny fanatyzm, pomawiano o malwersacje finansowe i niemoralne zachowania.

Najpierw jednak na hierarchach polskiego Kościoła próbowano wymóc „przesunięcie” ks. Jerzego poza Warszawę, a najlepiej wysłanie go do Rzymu. Prymas Polski kard. Józef Glemp w czasie Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 przyznał, że nie mógł nakazać kapelanowi „Solidarności” wyjazdu poza stolicę, bo byłoby to odczytane jako kolaboracja z władzą i konformistyczne usunięcie niewygodnego kapłana na polecenie komunistów. Hierarchowie chcąc go ochronić, tylko prosili ks. Jerzego o „złagodzenie” wystąpień, ale on pozostał niezłomny. I w tym sensie kard. Józef Glemp miał rację, kiedy po latach publicznie żałował, że – mimo licznych starań – nie mógł zapobiec śmierci ks. Jerzego Popiełuszki.

Akcja rozpracowywania kapłana o kryptonimie „Popiel” rozpoczęła się w drugiej połowie 1982 r., gdy było już jasne, że księdza  – ani prośbą, ani groźbą – nie da się odwieść od głoszenia patriotycznych kazań i wołania o poszanowanie praw człowieka. Do akcji inwigilowania ks. Popiełuszki zaangażowano co najmniej czterech tajnych agentów, w tym duchownego o pseudonimie TW „Jankowski”.