Święta Żydówka

Tamto miasto, tamte wakacje

„Jadę do domu” – głos matki brzmiał stanowczo, ale zapowiadał wielkie szczęście. Z radością pakowali letnie ubrania i wszystkie potrzebne rzeczy. Rozgardiasz przed wyjazdem i trud podróży rekompensowała uśmiechnięta twarz dziadka i serdeczne uściski ciotek. Czuli, że dom Salomona Couranta jest też ich domem. Lubliniec witał ich zawsze tak samo: z otwartymi ramionami. „W obszernym domu dziadka można było poruszać się zupełnie inaczej niż w naszym ciasnym mieszkaniu czynszowym we Wrocławiu. Znaliśmy tu każdy kąt i każdy radośnie witaliśmy”. – pisała Edyta wiele lat później.

Zaułki i ludzie

Ulice miasteczka nie były szerokie, a domy wokół rynku przyklejały się ciasno do siebie. Przy ul. Mickiewicza, w rzędzie kamienic, stał dom, wynajęty od ludzi przez Salomona Couranta dla Augusty i Zygfryda Stein po ich powrocie z Gliwic. To tutaj, pod dziewiątką, na pierwszym piętrze, urodziła się Róża, siostra Edyty. Dom dziadków i ten wynajmowany stały obok siebie, nie dzieliła je – jak dziś – ulica. Później, gdy Steinowie zamieszkali w „willi” – „miłym, małym domku, z dużym ogrodem należącym do dziadków”, w pobliżu kościoła św. Anny, odległość była już nieco większa.

Budynek Courantów znajdował się blisko kościoła św. Mikołaja. Tu pracował ks. Franciszek Pluszczyk, który kościół odnawiał. Edyta mogła go spotykać. Mogła też wiele lat później, jako 19-latka, rozmawiać z ks. Gustawem Majewskim. Tu, w Lublińcu, można by go nazwać pierwszym ekumenistą, bo jako pastor ewangelicki przeszedł na katolicyzm, został katolickim kapłanem i proboszczem u św. Mikołaja. Ten człowiek cieszył się tak dużym szacunkiem, że gdy w 1910 r. zmarł, to na jego pogrzebie obok siebie szli pastorzy ewangeliccy i rabini. Być może ten właśnie człowiek był prekursorem w spojrzeniu Edyty na własną wiarę. Przecież Edyta czyta św. Teresę u ewangelików, a jednak wybiera katolicyzm. On był taką osobą, że jeśli tylko go poznała, to musiał na jej życiu odcisnąć ślad.

Spacery do Nepomucena

– Edithel! Erna! – Z otwartego na oścież okna słychać było pewnie niejeden raz kobiecy głos. – Przyjdźcie do domu!

Dziewczynki siadywały na wielkim stopniu schodów przed sklepem. W czarnych warkoczach Erny odbijało się światło gasnącego dnia. Edyta patrzyła. Erna nazywała jej świat. Mimo zaledwie osiemnastu miesięcy różnicy – noszenia tych samych sukienek, czytania tych samych lektur, rozmiłowania w opowiadaniu sobie o zmroku historii grozy, wspólnego chodzenia do szkoły i zabaw z tymi samymi koleżankami – dziewczynki były zupełnie inne. „Erna jest przejrzysta jak klarowna woda, podczas gdy ja stanowiłam księgę zamkniętą na siedem pieczęci”. – napisze Edyta. Nie rozstawały się nigdy. Pierwsza długa rozłąka nastąpiła dopiero w 1906 r., kiedy Edyta przez 10 miesięcy mieszkała u Elzy w Hamburgu.

Gdyby dało się cofnąć czas i podsłuchać siostrzane rozmowy, to pewnie wiele w nich było dziewczęcych żartów, psikusów i zwierzeń. Pewnie niejeden raz trzymając się za ręce szły przez lubliniecki rynek i zadzierały głowę, aby popatrzeć na tulącego krzyż św. Jana Nepomucena. Ten pomnik stoi tam do dziś, nie ma tylko wysokich drzew, które wspominała Edyta. I nie ma też żydowskiego cmentarza, miejsca wieczornych spacerów, na którym spoczywali kolejni odchodzący członkowie rodziny Courantów i Steinów, w tym dwoje z czwórki zmarłych przed urodzeniem Edyty rodzeństwa.