Poczytaj mi, proszę

Warszawska Praga uchodząca w mieście za zakazaną dzielnicę. Ulica Targowa. Przedwojenny kwartał kamienic, które przez ponad pół wieku nie były remontowane. Kilka ciemnych, przytłaczających podwórek studni przechodzących jedno w drugie, przylegających do hałaśliwej ulicy i nasypu kolejowego. Odrapane ściany kilkupiętrowych domów, bardziej zniszczone przemijającym czasem niż dewastacją. Dach jednej z kamieniczek porasta mech. Na opuszczonym balkonie rośnie samosiejka brzozy. Mimo zaniedbania podwórka są czyste. Na jednym z nich kołysze się samotna huśtawka. Miarowo, niczym wahadło, odmierza kolejne pokolenia naznaczonych ubóstwem rodzin. Z trudnymi życiorysami, często ostemplowanymi więzieniem, domem dziecka czy poprawczakiem.

W bramie jednego z podwórek codzienny gwar w niecodziennym otoczeniu. Na zielonych plandekach leżą różnobarwne koce i mnóstwo kolorowych książek. Nowych. Z pięknymi rysunkami. Pachną tak, że aż chce się je wąchać. Dotykać. Czytać. Wejść w opowieści bohaterów. W dramaty, które zawsze dobrze się kończą. W ich miłości, przyjaźnie. W ich dobry świat. Wkrótce są już na wyciągnięcie ręki całej gromadki dzieciaków w wieku od kilku do kilkunastu lat. Dziewczynki i chłopcy. Schludnie ubrani. Miejscowi i z okolicznych kamienic. Witają wolontariuszki, które przyszły do nich z książkami, aby wprowadzać w światy, od jakich dalekie są ich rodzinne domy. Gdzie bieda i awantury zmuszają nawet dzieci do myślenia z niepokojem o następnym dniu.

Tym razem „na bibliotekę” w sobotnie przedpołudnie przyszło kilkanaścioro dzieciaków. Wśród nich czteroletnia Anielka i jej dwaj starsi bracia. Obaj już chodzą do szkoły. Są też Zosia i Marysia ze śladami lakieru na paznokciach – to prawie nastolatki. Staś i Krzyś, trzymający w rękach karabiny takie jak w filmie „Parszywa dwunastka”, skończyli już dziesięć lat. Pozostali podobnie. Na ogół wychowuje ich ulica. Czasem telewizor. Rodzice ciężko pracujący, zwykle na czarno, wracają do domów wieczorem. Rzadko kiedy z radością. Częściej zdenerwowani. Inni – nie pracują. Niekiedy pijani z „tej biedy”. Pociechy wychowują więc babcie, wujkowie, sąsiadki. Niedopilnowane, mają na ogół problemy w szkole. Nierzadko zimują w kolejnej klasie.

Są zaskakująco otwarte

W sobotnie przedpołudnie na spotkanie z dziećmi przychodzą wolontariuszki „biblioteki podwórkowej”: Agata, Agnieszka, Ania i Kamila – absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Matka trojga dzieci. Ma dziesięcioletnie doświadczenie w wychowywaniu własnych dzieci. – Swoje zaangażowanie rozumiałam jako niesienie kaganka oświaty, co wkrótce zweryfikowało życie – opowiada Kamila. – To znaczy, że trudno jest w ciągu półtoragodzinnego spotkania skupić uwagę licznej grupy dzieciaków na tekście.

Szybko okazało się, że najlepiej sprawdzają się książki typu komiksowego, z dużą liczbą ilustracji i krótkim tekstem. Na szczęście, dzięki pasjonatom z małych wydawnictw dostępne są na rynku, obok skomercjalizowanej i infantylnej książki masowej, również artystyczne książki obrazowe, które uwrażliwiają dzieci i otwierają ich wyobraźnię.

Szybko przekonałam się, że książka może pełnić rolę nie tylko edukacyjną, ale może też być bazą do rozmowy. Nierzadko ciekawej i trudnej. Dzieci są zaskakująco otwarte, dzielą się w sposób naturalny swymi często pogmatwanymi losami, doświadczeniami. Ciekawią mnie też ich bardzo różne usposobienia i relacje towarzyskie. Często zastanawiamy się potem, już we własnym gronie, nad ich zachowaniami. Martwią nas nie tylko ich luki edukacyjne, ale także emocjonalne. Dlatego docelowo staramy się docierać do rodziców i uwrażliwiać ich na to.