Che Guevara – ciemna strona mitu

Ryszard Kapuściński, który wiosną 1968 r. przemierzył boliwijską trasę Guevary, potwierdził, że nie miała ona żadnej szansy. Z jednej strony wyjątkowo morderczy klimat, z drugiej błędna koncepcja intelektualnej lewicy przekonanej, że masy są postępowe i wystarczy tylko zapalić lont, a dojdzie do wybuchu. Z jednej strony nieznajomość własnego społeczeństwa, z drugiej bezkrytyczna wiara w doktrynę [2].

W nieuchronnej konfrontacji, mimo pewnych sukcesów w potyczkach, partyzanci ponieśli całkowitą klęskę. Przyczynił się do niej Che, który popełnił bardzo liczne błędy – przecenianie sił własnych, niedocenianie możliwości armii czy nieumiejętność nawiązania kontaktów z miejscową ludnością. Na dodatek 15 kwietnia ukazał się w Hawanie artykuł Guevary, w którym znalazło się sławne zdanie nawołujące do stworzenia na świecie dwóch, trzech, kilku Wietnamów. Jednocześnie propagował przemoc jako środek walki: Czynnikiem walki jest nienawiść – nieprzejednana nienawiść do wroga, która wykracza poza naturalne ograniczenia istoty ludzkiej i czyni z niej efekt, gwałtowną, selektywną i zimną maszynę do zabijania. Tacy też powinni być nasi żołnierze – lud, którym nie powoduje nienawiść, nie może pokonać brutalnego wroga.

Śmierć

Gdy armia boliwijska zdobyła informacje o partyzantach, także na skutek zdrady niektórych uczestników wyprawy, rozpoczęło się polowanie na Che. Czy istniała możliwość jego ocalenia przez reżim w Hawanie? Władze kubańskie początkowo wspierały Che, lecz jego ewakuacja z Boliwii spowodowałaby poważny zatarg międzynarodowy, na co Castro nie mógł sobie pozwolić. Poświęcił Guevarę z powodów geopolitycznych – narastającej presji na Kubę ze strony ZSRR, który starał się powstrzymać eksport rewolucji kubańskiej i uspokoić napięcia ze Stanami Zjednoczonymi.

[2] R. Kapuściński, Rwący nurt historii. Zapiski o XX i XXI wieku, Kraków 2007, s. 80.