Prawda o chórach anielskich

Zwycięstwo hierarchii Pseudo-Dionizego łatwo wytłumaczyć: jego nauka została uznana oficjalnie przez sobór konstantynopolitański II (553 r.), który jednocześnie odrzucił naukę Orygenesa o równości wszystkich aniołów. Bez wątpienia ta plastyczna i perfekcyjnie dopasowana do ówczesnej kosmologii angelologia odpowiadała potrzebom duchowym człowieka średniowiecza. Z najwyższym szacunkiem wypowiedział się o niej po wiekach Tomasz z Akwinu, największy autorytet i teolog w dziejach chrześcijaństwa. To dzięki jego opinii klasyfikacja Pseudo-Dionizego mogła obowiązywać nawet po wykazaniu w okresie renesansu, że przypisywanie autorstwa tego dzieła Dionizemu z Areopagu, pierwszemu biskupowi Aten i uczniowi św. Pawła, jest legendą.

Pora przedstawić hierarchię Pseudo-Dionizego. Pierwszą najdoskonalszą triadę tworzą: (1) serafini, (2) cherubini, (3) trony. Triada druga to: (4) panowania, (5) moce, (6) władze, a na triadę trzecią składają się: (7) zwierzchności, (8) archaniołowie, (9) aniołowie. Koncepcja zhierarchizowanych triad została zaczerpnięta od Jamblicha i Proklosa, aczkolwiek u nich triady obejmowały podział wszystkich bytów. Pseudo-Dionizy nie potrafił w sposób precyzyjny określić natury ani specyfiki każdej z trzech triad, poza tym, iż pierwsza, najdoskonalsza, jest skierowana na adorowanie Boga (dworzanie), druga dotyczy sfer pośrednich (zarządcy), a ostatnia zajmuje się sprawami ziemskimi, zatem i ludzkimi (wykonawcy).

(1) Pseudo-Dionizy wyłożył wiedzę o chórach anielskich w rozdziałach VI–X Hierarchii. Serafini, czyli gorejący miłością, są chórem najdoskonalszym i najmniej licznym, przebywają w bezpośredniej bliskości Boga. Zalecenia ikonograficzne: skrzydła płomieniste, promieniste serca, szaty czerwone, dopuszczalna purpura.
(2) Cherubini, czyli napełnieni wiedzą. To strażnicy Boga i jego mądrości. Zalecenia ikonograficzne: szaty błękitne, skrzydła czasem także błękitne, jako atrybut zwierciadło mądrości oraz księga wiedzy.
(3) Trony, jak sama nazwa wskazuje, przebywają przed tronem Bożym. Opiekują się Bożą siedzibą. Są syntezą posłuszeństwa i stabilności. Ich atrybuty to korona i berło, szaty purpurowe.
(4) Panowania wydają rozkazy i rozporządzają, to energia i autorytet, ale także niewzruszone panowanie nad samym sobą. Atrybuty: korona i berło, jabłko cesarskie, szaty niebieskie lub purpurowe.
(5) Moce są kwintesencją niespożytych sił. Doglądają spełniania poleceń. Atrybuty: szaty zielone, wawrzynowe laury na głowach, pancerz, lanca, tarcza, hełm, proporzec z białym krzyżem na czerwonym polu.
(6) Władze oznaczają uduchowienie i uwolnienie się od spraw materialnych, specjalizują się w poskramianiu demonów. Ich atrybutem jest buława i globus.
(7) Zwierzchności kierują państwami i narodami. Jako atrybut noszą książęce korony, berło, płaszcz w kolorze zielonym.
(8) Archaniołowie przekazują dyspozycje od zwierzchności do aniołów dziewiątego chóru.
(9) Aniołowie to duchy najniższego chóru, opiekują się konkretnymi ludźmi.