Prawda o chórach anielskich

Hierarchia anielska to doskonały porządek, w którym każdy stojący wyżej oczyszcza, a znajdujący się niżej jest oczyszczany, poucza lub jest pouczany, oświeca lub jest oświecany. Co prawda nazwa „aniołowie” odnosi się do najniższego chóru, ale równie dobrze może być stosowana do każdego innego, a zatem serafin także jest aniołem ponieważ może spełniać jego posługę. Pseudo-Dionizy zdaje sobie sprawę, że tylko Bóg i aniołowie znają w szczegółach hierarchię niebiańską, ludzie – wiedzą tyle, ile zostało im objawione.

Aniołowie wszystkich hierarchii mogą przybierać dowolną postać. Proponowane elementy ikonograficzne oddają według Pseudo-Dionizego umownie pewne cechy posłańców Bożych: skrzydło oznacza oderwanie od spraw ziemskich i lotność myśli, bose stopy to dobrowolne ubóstwo, przepaska i klejnoty na czole to błyskotliwa inteligencja, berła i buławy symbolizują władzę Bożych zarządców, narzędzia walki to moc i zdeterminowanie dobrych duchów w wypełnianiu powierzonych misji. Ogień, w jakim aniołowie najczęściej się pojawiają, jest symbolem miłości i niepojętej natury Boga.

Z dzisiejszej perspektywy wczesnośredniowieczne próby klasyfikacji społeczności anielskiej wydają się w dużym stopniu nieaktualne, ponieważ nie zaspokajają potrzeb duchowych współczesnego człowieka. Odpowiadały one średniowiecznemu modelowi kosmosu – aniołowie pełnili rolę poruszycieli sfer, a zatem bez nich gwiazdy by spadły i wszechświat runął w otchłań. Hierarchia anielska Pseudo-Dionizego jest do dziś bardzo pieczołowicie kultywowana w Kościele wschodnim, nie przyjmuje się tam nawet udowodnionej tezy o anonimowości autora.

Tak naprawdę nie wiemy dokładnie, ile jest chórów. Kościół ogłosił trzy dogmaty odnośnie do aniołów, ale żaden z nich nie precyzuje kwestii organizacyjnych. Wśród specjalistów powszechne jest przekonanie o istnieniu jakiejś trudnej do określenia hierarchii oraz opinia, że aniołowie godniejsi przebywają bliżej Boga.

Pomimo to dzieło Anonima z V wieku pozostaje do dzisiaj wybitne, ponieważ pomimo skostnienia niektórych wątków, inne pozostają żywe i inspirujące, zwłaszcza te dotyczące dziedziny psychologii życia wewnętrznego. Aby się o tym przekonać, wystarczy po prostu znaleźć trochę wolnego czasu i zagłębić się w lekturze Hierarchii.

***

Ważniejsze źródła i opracowania:
1. Pseudo-Dionizy Areopagita, Hierarchia niebiańska [w:] Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. Dzielska, t. II, Znak, Kraków 1999, s. 45-114.
2. Św. Tomasz z Akwinu, O Aniołach [w:] Św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, t. 3, Nakładem „Wiadomości Katolickich”, Kraków 1933.
3. Dzielska Maria, Porządek anielski w Hierarchii niebiańskiej Pseudo-Dionizego Areopagity [w:] Księga o aniołach, red. Herbert Oleschko, Wydawnictwo WAM, Kraków 2002, s. 122-130.
4. Korczyński Maciej ks., Teologia kosmiczna w pismach Pseudo-Dionizego Areopagity, Radomskie Wydawnictwo Diecezjalne AVE, Radom 1997.
5. Oleschko Herbert, Aniołów dyskretny lot, Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 1996, s. 59-63, s. 88-89.