Boża Opatrzność z perspektywy filozoficznej

I wreszcie po czwarte – najważniejsze: koncepcja Boskiej Opatrzności jest koncepcją optymistyczną. Determinizm przyrodniczy i społeczny głosi, że każde wydarzenie jest wyznaczone przez jakieś inne wydarzenie. Indeterminizm temu przeczy. Obie doktryny jednak twierdzą, że w naszym życiu mamy do czynienia z grą ślepych sił lub z przypadkiem. Pogląd ten przezwycięża doktryna o Bożej Opatrzności: ani ślepe siły, ani przypadek, lecz Bóg – istota doskonale mądra, potężna i dobra – kieruje biegiem zdarzeń przyrodniczych i społecznych; nie naruszając autonomii i twórczości „aktorów” tego biegu, prowadzi ich do dobrego celu. Czy może istnieć bardziej optymistyczna teoria na temat świata i naszego życia?

Optymizm prowidentyzmu ujawnia się szczególnie w chwilach, gdy nasze życie wydaje się nam kompletnym chaosem lub areną panowania zła. Wtedy możemy sobie uświadomić, że tak się tylko wydaje z naszego aktualnego punktu widzenia. Przypadkowy i zły splot zdarzeń może przecież się okazać w innej – Boskiej – perspektywie przemyślanym i (ostatecznie) dobrym ukrytym ładem. Konsekwentny prowidentysta będzie zawsze starał się „odszyfrowywać” ten tajemniczy ład. Nie ulegnie jednak pokusom jego magicznego – czy to parareligijnego, czy to paranaukowego – odsłaniania lub kreowania. Będzie po prostu pamiętał, że „teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno; wtedy zaś [zobaczymy] twarzą w twarz. Teraz poznaję po części, wtedy zaś poznam tak, jak i zostałem poznany” (1 Kor 13, 12).