Patriotyzm w edukacji małego dziecka

Świadomość własnego regionu czy grupy regionalnej jest istotna w procesie identyfikacji narodowej i lokalizacji siebie w otaczającym świecie. Współczesny człowiek żyje w kilku płaszczyznach: *nasz świat indywidualny, *świat typowy dla naszej ojczyzny i grupy etnicznej, *grupa regionalna, *specyfika narodowa, *to co globalne, ogólnoludzkie. Z tego wynika kolejność „zanurzania” się w kulturę. Te etapy inkulturacji pełniej przygotowują człowieka do świadomego i w pełni twórczego uczestnictwa w życiu świata, w każdej lub tylko w wybranej sferze egzystencji. Jednocześnie pozwalają ocalić te elementy niepowtarzalnej kultury lokalnej, które są zarazem identyfikatorem jednostki w unifikującym i uniformizującym świecie. Dziecko od najmłodszych lat zatrzymuje w sobie to, co dzieje się w jego najbliższym otoczeniu, przez całe życie pamięta zwyczaje, obyczaje, gwarę kultywowane w jego rodzinie i środowisku. Wykorzystanie w procesie dydaktycznym dorobku wielokulturowego, społecznego i gospodarczego regionu może rozbudzić wyobraźnię dziecka w latach późniejszych i w wieku dojrzałym, że będzie ono obywatelem o postawie patriotyzmu lokalnego z przywiązaniem do swojej „małej ojczyzny”. W dzieciach powinno rodzić się przekonanie, że znajomość gwary i posługiwanie się nią nie jest czymś wstydliwym, ale stanowi powód do dumy, gdyż podkreśla jego indywidualną tożsamość^[10].

Naczelnym celem edukacji jest wspieranie integralnego rozwoju dziecka. Wychowanie winno czynić człowieka zdolnym do swobodnego wyboru i do kształtowania własnej drogi życiowej przenikniętej wartościami^[11]. W okresie wczesnej edukacji dziecko uczy się trudnej sztuki wyboru wartości, wyznaczających kierunek „układania się” ze światem i samym sobą^[12]. Związek człowieka z dziedzictwem własnego regionu jest wartością, którą należy uświadomić dziecku po to, by ukształtować w nim poczucie własnej tożsamości. Mówiąc o wartościach dziedzictwa kulturowego, należy mieć zawsze na uwadze własne etniczne dziedzictwo ucznia, które jest mu najbliższe^[13].

Od najmłodszych lat dzieci w przedszkolu powinny uczyć się miłości do swojej małej ojczyzny i regionu, poznawać tradycję, gwarę, taniec.

Przedszkole powinno realizować programy edukacyjne związane z patriotyzmem, jak:

„Na ratunek Ziemi” – edukacja ekologiczna

„Przeżywam świat” – bliżej rodziny, ojczyzny, regionu, przyrody i zdrowia

„Cudze chwalicie swego nie znacie”– program edukacji regionalnej i patriotycznej

„Jestem częścią świata” – program ekologiczny (jednym z zadań jest uwrażliwienie dzieci na piękno otaczającej ich przyrody oraz kształtowanie postaw ekologicznych)

„Tu gdzie mieszkamy to nasza mała ojczyzna” – idee projektu to: rozwijanie poczucia przynależności regionalnej; rozbudzenie zamiłowania i szacunku do mowy naszych ojców; poszerzenie znajomości charakterystycznych dla terenu pieśni i tańca; kształtowanie szacunku dla wartości i kultury własnego regionu; wdrażanie do poszanowania odrębności innych regionów i narodów. Hasłem tego projektu może być fragment wiersza Jana Kubisza: Ojcowski dom to istny raj, dar Ojca Niebieskiego, choćbyś i przeszedł cały świat, nie znajdziesz piękniejszego.

W przedszkolu formami realizacji obyczajowości jest:

*systematyczne wydawanie przedszkolnej gazetki, dokumentowanie faktów za pomocą zdjęć;

*wspólne koncertowanie podczas organizowanych imprez okolicznościowych:

*czynny udział w konkursach i akcjach promujących postawy proekologiczne.

Jednym z najważniejszych zadań wychowania, wspólnym dla wszystkich zajęć edukacyjnych, jest tworzenie klimatu miłości do „małej i wielkiej Ojczyzny”. W przedszkolu organizowane powinny być zajęcia tematyczne, gdzie dzieci biorą udział w wycieczkach, przygotowują inscenizacje z wykorzystaniem gwary, tworzą kącik regionalny, czy biorą udział w konkursach tematycznych:

 – dzieci mogą przygotować przedstawienie „Wzdłuż Wisły”, gdzie będą mówić typową gwarą każdego regionu, oraz będą przebrane w odpowiednie stroje

 – konkursy plastyczne „Moja miejscowość i okolice – małych artystów prace i szkice”.

Wartości stanowią dziedzinę kultury i działalności człowieka. O ile wartości materialne posiadają charakter nadrzędny, o tyle wartości duchowe – charakter absolutny. Kultura od strony obiektywnej jest swoistym układem wartości, wybieranych i realizowanych w określony sposób.

Współcześnie w budowanym systemie wartości powinny znaleźć się elementy wychowania integracyjnego, religijnego, patriotycznego, proekologicznego i estetycznego. Tak szeroko rozbudowany system wartości sprzyja rozwojowi dziecka we wszystkich sferach jego osobowości. Warunkiem realizacji jest opisana edukacja oraz bezpośrednie obcowanie z naturą, poznawanie środowiska poprzez działanie, odkrywanie i badanie.

Natalia Maria Ruman – mgr pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego