Nadzieja dobrego łotra

U wejścia dozorca i niemal naprzeciwko, w ogrodzie, figurka Matki Bożej. Wewnątrz zaś kaplica. I choć to zakład świecki – w bibliotece jest prasa i literatura religijna. Pokoje dziewcząt zachowują wiele prywatności. Sporo pluszowych zabawek, książki, obrazy, makatki, akwaria. – Mieszkające tu dziewczyny nie są aniołami – podkreśla Romuald Sadowski, dyrektor zakładu od blisko 20 lat. Jeden z niewielkiej liczby profesorów mianowanych szkół średnich. Wielokrotnie odznaczany za swoją pracę, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Doradca wielu ministrów oświaty.

W falenickim poprawczaku mieszkają i uczą się dziewczęta od 13. do 21. roku życia. Skazane zostały zarówno za kradzieże czy rozboje, jak i za morderstwa bądź współudział w nich. Ponad 70 proc. jest osadzonych za przestępstwa agresywne. Ale zanim się ich dopuściły, same przeszły ciężką drogę dzieciństwa. Statystyki nieubłaganie odnotowują, że blisko 90 proc. tutejszych dziewcząt wychowywało się w niepełnych rodzinach, gdzie w 80 proc. nadużywano alkoholu, gdzie niemal codziennie były bite, częstokroć, jeszcze jako dzieci, gwałcone przez ojców, braci, wujków, sąsiadów. – Nie ma skutków bez przyczyny – mówi dyrektor Sadowski. – Człowiek nie rodzi się zły. Pan Bóg stworzył nas na swoje podobieństwo. Owszem, pewne cechy się dziedziczy: uzdolnienia, temperament. I w zasadzie na tym się kończy. Dalej mamy w sobie to, co przynosi wychowanie. Dziecko od kołyski zaczyna drogę do świętości. Ale i od kołyski zaczyna się jego droga na szafot. Po urodzeniu w przeciętnej rodzinie dziecko słyszy: mama, tata, Bozia, kocham cię itd. Słowem – dziecko otoczone jest miłością. Pierwsze słowa, jakie słyszały w rodzinach mieszkające tu dziewczęta, to najbardziej wulgarne przekleństwa. I zamiast miłości spotykały kompletną obojętność. Nic zatem dziwnego, że przyczyny wielu ich późniejszych agresywnych zachowań tkwią w ogromnych urazach z dzieciństwa. Pobiciach, gwałtach. Odwleczonym w czasie i skutkach działaniu alkoholu, narkotyków, dopalaczy. Agresji mediów, telewizji, gier komputerowych.

Zamiast oczekiwania na dobroć

Pomysł na wolontariat powstał blisko dziesięć lat temu jakby z przypadku. Z inicjatywy Romualda Sadowskiego i śp. Andrzeja Winiarskiego – dyrektora Domu Opieki Społecznej „Na Przedwiośniu” kilka dziewczyn z poprawczaka, uczących się fryzjerstwa, przyszło do DOS-u przystrzyc chorym dzieciom włosy. Dwa lata później te nieregularne wizyty przerodziły się w cotygodniowy wolontariat dziewcząt zajmujących się opieką nad nieuleczalnie chorymi. Jego idea opiera się na zasadzie dziesięciu przykazań, sformułowanej przez prymasa Stefana Wyszyńskiego. A jej mottem jest: „Zamiast oczekiwać na dobroć innych, sami napełniajmy codzienne życie dobrocią”.

W Domu Opieki Społecznej „Na Przedwiośniu” w Warszawie-Międzylesiu, gdzie posługują dziewczęta z zakładu poprawczego, przebywa kilkadziesięcioro nieodwracalnie chorych pensjonariuszy.

Głównie dzieci

– Wszyscy nasi mieszkańcy są niepełnosprawni intelektualnie ze sprzężoną niepełnosprawnością – wyjaśnia p.o. dyrektor Domu Dorota Żebrowska. – A więc z dziecięcym porażeniem mózgowym, autyzmem, zaburzeniami psychicznymi. Niektóre z nich dodatkowo mają zaburzenia somatyczne, padaczkę, choroby krążenia, układu pokarmowego. Właściwie zbiór wszystkich schorzeń, jakie mogą się znaleźć na świecie. Statutowo jesteśmy placówką dla dzieci i młodzieży, ale znajdują się też u nas osoby dorosłe, ponieważ dom funkcjonuje już czterdzieści lat. Są więc i tacy chorzy, którzy przyszli do nas jeszcze jako małe dzieci i już zostali. Bo nikt się nimi nie interesuje, ani razu nikt ich nie odwiedził.

Zanim dziewczęta rozpoczną wolontariat w domu „Na Przedwiośniu”, przechodzą krótkie przygotowanie teoretyczne. Zarówno w zakładzie poprawczym, jak i opiekuńczym. Po wizycie u chorych dzieci podejmują wstępną decyzję, czy chcą tu przyjeżdżać. Następnie są przygotowywane do opieki nad pensjonariuszem, którego mają prawo sobie wybrać. Z jednym jednak zastrzeżeniem. – Sugerujemy, by dziewczęta opiekowały się tymi dziećmi, które nie mają rodzin – podkreśla dyrektor Żebrowska. – Żeby miały poczucie przynależności. Niekiedy też delikatnie naprowadzamy wolontariuszkę, aby podjęła się opieki nad dzieckiem, którego niesprawność nie jest skomplikowana. Do tej pory dziewczęta zawsze były w sekcji, gdzie przebywają osoby leżące i wymagające pełnej obsługi. Natomiast od tego roku uczestniczą w jednostce, gdzie przez cały czas prowadzone są zajęcia terapeutyczne. Dzięki temu stale przebywają w towarzystwie terapeutów, którzy im samym mogą w czymś pomóc, coś doradzić w sposób całkiem naturalny, oczywisty. Z moich dotychczasowych doświadczeń współpracy z dziewczętami widzę, że praca tutaj jest dla nich terapią. Pozwala im zobaczyć, że są na świecie większe problemy niż ich własne. Z drugiej strony, bardzo zyskują nasi mieszkańcy, bo mają świadomość, że ktoś się nimi interesuje.