Milczenie elit

WIESŁAWA LEWANDOWSKA: – „W obronie prawdy” – taki tytuł nosi list otwarty grupy pracowników naukowych UW poświęcony bylejakości polskiego życia publicznego i zagubieniu misji uniwersyteckich elit. Czy zgadza się Pani Profesor z tezami tego „Listu”?

PROF. JADWIGA STANISZKIS: – Przede wszystkim bardzo pochwalam autorów za to, że w ogóle odważyli się przeciwstawić większości swego środowiska i oczywiście całkowicie zgadzam się z treścią tego „Listu”. O poruszonych w nim problemach sama staram się mówić, ilekroć tylko mam okazję być w mediach...

– Do których nie jest Pani tak często zapraszana, jak inni komentatorzy…

– Zdaję sobie sprawę z tego, że jeśli jestem zapraszana, to tylko dlatego, że media, nawet te komercyjne, muszą zachować jakieś wrażenie obiektywności. I tylko dzięki temu czasem udaje mi się dotrzeć do szerszej publiczności z tym, co chcę powiedzieć, o czym, według mnie, trzeba mówić, a nie mówi się… Niestety, dobrze wiem, jaką cenę trzeba za to płacić w środowisku naukowym.

– Jaką? Za jakie wypowiedzi zbiera Pani największe cięgi od kolegów uczonych?

– W ostatnim czasie przede wszystkim za pozytywne wypowiedzi o Lechu Kaczyńskim, za wsparcie dla Jarosława Kaczyńskiego oraz za popieranie takiego stanowiska w sprawie katastrofy smoleńskiej, jakie przedstawiono m.in. właśnie w tym „Liście” pracowników naukowych UW. Wielu ludzi z naszego środowiska uważa, że analizowanie przyczyn katastrofy smoleńskiej to oszołomstwo, niemal jakieś wynaturzenie, a nawet, jak to zupełnie absurdalnie określono – pielęgnowanie „kultury śmierci”. Ja natomiast uważam, że absurdalne jest raczej niezajmowanie się tą sprawą, a zwykłą niegodziwością są kpiny z tych, którzy dociekają prawdy. Cieszy więc, że to właśnie naukowcy z UW podkreślają kardynalny błąd premiera Tuska, który zgodził się, bez jakiejkolwiek dyskusji z polskimi prawnikami, na przyjęcie rosyjskiej propozycji zastosowania konwencji chicagowskiej i jej art.13 do wyjaśniania tragedii smoleńskiej. Podobno nawet minister obrony Bogdan Klich zaraz po katastrofie zaproponował premierowi zwrócenie się o pomoc do dowództwa NATO, a Donald Tusk po rozmowie z premierem Rosji Putinem odmówił…

– Autorzy „Listu w obronie prawdy” zarzucają elitom intelektualnym, zwłaszcza uniwersyteckim, że inspirują tylko namiastkę debaty publicznej, że „odciągają uwagę od meritum spraw i rzeczowych argumentów”.

– To prawda. Elity uniwersyteckie chętnie zabierają głos, gdy chodzi o dyskredytowanie inaczej myślących, wprost nie dopuszczają możliwości zajmowania innych stanowisk (zwłaszcza popierających prawicę). Sama wielokrotnie doświadczyłam z tego powodu jeśli nie wprost agresji, to na pewno ironii i lekceważenia. Ja się tym nie przejmuję, ale wielu moich kolegów milcząco ulega tej presji otoczenia. Takie stanowisko, jak np. prof. Marcina Kuli – zarzucające prezydentowi Kaczyńskiemu wszystko, co najgorsze – było i  jest obecnie bardzo powszechne. Trzeba jasno powiedzieć, że, niestety, w tym elitarnym środowisku, nawet wśród dobrych i przyzwoitych naukowców, mamy do czynienia prawie wyłącznie z  tego typu, według mojej oceny, dość prymitywnym nastawieniem.

– Podziela Pani Profesor wyrażoną w „Liście” opinię, że środowisko uniwersyteckie, które powinno „dążyć do Prawdy”, zajmuje się głównie „uszczypliwościami na żenującym poziomie”?

– Tak, i jest mi z tego powodu bardzo przykro. Osobiście lubię Uniwersytet ze względu na studentów, a nie na środowisko… Niedawno w swej uniwersyteckiej poczcie odnalazłam stary list z życzeniami na Nowy Rok 2010 od pani prezydentowej Marii Kaczyńskiej. Na standardowym druku Pierwszej Damy widnieje odręczny dopisek dotyczący 2009 r.: „to był trudny rok”… Zważywszy, że nie byłam dla pani Marii szczególnie bliską osobą, a mimo to podzieliła się ze mną swoim rozgoryczeniem, zastanawiam się, jak bardzo musiała przeżywać te wszystkie ataki, ten nieprzyjazny i nienawistny klimat wokół Prezydenta, tę niesprawiedliwość ocen ferowanych przez autorytety i bezrefleksyjnie powtarzanych potem przez zwykłych ludzi.

– Dlaczego śp. prezydent Lech Kaczyński był i, niestety, pozostaje ulubionym obiektem krytyki polskich autorytetów?

– Tak naprawdę – trudno to pojąć. Trudno mi zrozumieć, dlaczego te autorytety z prostej przyzwoitości nie protestowały, kiedy obrażano go i jako Głowę Państwa, i  jako człowieka. Mało tego, dlaczego same go obrażały? Dlaczego w tych kompetentnych gronach nie poddawano rzeczowej ocenie jego projektów, a tylko śmiano się z nazwiska, z wyglądu…? A potem, po 10 kwietnia, z jakim pobłażaniem i lekceważeniem mówiono o dorobku prezydenta Kaczyńskiego… Tymczasem dzisiaj wiadomo, że jego koncepcje – już bez złośliwych komentarzy i w milczeniu  – nabierają ważności. To jego wizję południowego wymiaru polityki energetycznej UE będzie realizowała polska prezydencja, to dzięki jego poparciu dla Gruzji w kluczowym momencie jest ona dziś zapraszana do stowarzyszenia z NATO i UE. To on był kontynuatorem zarzuconej przez PO Giedroyciowskiej formuły europejskiej integracji Ukrainy. Warto by też dziś zapytać, dlaczego nikt nie krytykuje gaf prezydenta Komorowskiego, które wcale nie są takie bagatelne, a zdarzają się nawet i te szkodliwe dla kraju, jak np. przygotowanie przez Kancelarię Prezydenta materiałów dla prezydenta Ukrainy Janukowycza po rosyjsku… Dlaczego jednego można było niszczyć i atakować, niemal linczować, tylko dlatego, że chciał jakoś zachować ideały solidarności, połączyć wolność ze sprawiedliwością, doprowadzić do przejrzystości elit, że likwidował WSI…? Dlaczego drugiemu wszystko uchodzi na sucho? Dlatego, że niewiele robi i kokietuje elity? Widać to, co robił Kaczyński, było przez większość elit traktowane jako zagrożenie ich interesów… Stąd ten nieprzytomny atak.