Szkoła dla Rodziców i Wychowawców

Teoretyczne podstawy Programu Szkoły

Filozofia Programu sięga do podstaw teoretycznych zawartych między innymi w:

– teorii dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego,
– psychologii komunikacji,
– analitycznej teorii relacji z obiektem,
– systemowym ujęciu rodziny.

W ofercie kierowanej do rodziców i nauczycieli najczęściej używa się sformułowań: „warsztat umiejętności wychowawczych”, „nauka skutecznego porozumiewania się z dzieckiem”. Dorośli oczekują, że po odbyciu cyklu zajęć w szkole dla rodziców zostaną wyposażeni w sposoby, narzędzia, metody, które pozwolą im zmienić niesfornego łobuziaka w potulnego baranka. Przychodzą, aby zmienić dziecko, a w trakcie warsztatów „odkrywają”, że tak naprawdę muszą zmienić siebie. Zmienić sposób myślenia o dziecku, zrozumieć je, poznać jego potrzeby i zaakceptować je takim, jakie jest, czyli zacząć traktować dziecko dialogowo.

Bez dialogu nie ma wychowania. Jest on podstawą, konstrukcją i niezbędnym warunkiem wszelkich oddziaływań wychowawczych. To właśnie języka dialogu (a nie metod wychowawczych) uczy Szkoła dla Rodziców i Wychowawców. W dialogu nie ma miejsca na manipulację, przemoc, brak szacunku. Dialog to miłość.

Motto Programu brzmi: wychowywać to kochać i wymagać. Dialogowe wychowanie nie ma nic wspólnego z liberalizmem, ustępowaniem dziecku czy przyzwalaniem na zło. „Kocham cię takim, jakim jesteś, akceptuję twoją inność, twoje uczucia i potrzeby i nie zgadzam się na niewłaściwe zachowania, łamanie norm, nieprzestrzeganie ustaleń…”. Uczestnicy zajęć uświadamiają sobie, że możliwe jest dialogowe wychowanie do samodyscypliny i że różni się ono od dotychczas stosowanego dyscyplinowania dziecka. Bez dialogu nie ma więzi. A więź, czyli dobry kontakt emocjonalny w rodzinie, to najważniejszy czynnik chroniący w profilaktyce zachowań ryzykownych (agresja, przedwczesna inicjacja seksualna, zażywanie środków uzależniających itd. – badania J. D. Hawkinsa, 1994).

Plan zajęć Szkoły

Zajęcia Szkoły realizowane są metodą warsztatową, z zastosowaniem praktycznych ćwiczeń takich jak drama, powrót do wspomnień z dzieciństwa, autorefleksja, wymiana doświadczeń, stosowanie nowych sposobów komunikowania się. Uczestnicy dość szybko zaczynają rozumieć, że ich problemem nie jest „trudne dziecko” (z takim przekonaniem często rozpoczynają zajęcia), ale że przyczyna ich kłopotów wychowawczych często tkwi w nich samych i w nieprawidłowo tworzonych relacjach z dzieckiem. Zaczynają pracować nad sobą, dostrzegać błędy, które popełniali, porozumiewając się z dzieckiem w sposób tradycyjny, odkrywają i uczą się, jak wykorzystywać w praktyce rodzicielskiej własne możliwości, których wcześniej nie dostrzegali/byli świadomi.

Proces ten czasami wymaga od uczestników warsztatów wewnętrznego przeżycia treści zajęć oraz otwarcia się na inne osoby w grupie. Niejednokrotnie towarzyszą temu silne uczucia, cierpienie i radość, ale zdarza się też, że między uczestnikami powstają silne więzi, wzajemnego zrozumienia i wsparcia.

Plan zajęć obejmuje:

1) rozwój i opanowanie konkretnych umiejętności wychowawczych, jak:

• nawiązanie efektywnej współpracy z dzieckiem;
• modyfikowanie niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań bez stosowania przemocy;
• uwalnianie siebie i dzieci od ograniczającego lub wręcz zaburzającego rozwój osobowości funkcjonowania w rolach;
• mądre wspieranie procesu usamodzielniania się dziecka;
• pomoc w rozwoju pozytywnego i realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności, a także wzrost zaufania i szacunku do siebie jako wartościowego człowieka;
• rozpoznawanie, wyrażanie i akceptowanie uczuć, a także radzenie sobie z tzw. trudnymi uczuciami w duchu poszanowania godności osobistej człowieka;
• umiejętność aktywnego, wspierającego słuchania;
• wyrażanie rodzicielskich oczekiwań i ograniczeń w taki sposób, by były one przez dziecko respektowane;

2) edukację rodziców i wychowawców w zakresie rozwoju potrzeb dziecka, zagrożeń, czynników ryzyka i profilaktyki, kontaktu z dzieckiem, komunikacji i rozwiązywania problemów, wyznaczania norm i wymagań w rozwoju dziecka;

3) uświadomienie rodzicom i wychowawcom, że:

• skuteczność wychowania w znacznym stopniu zależy od osoby wychowującego – aby zmienić dziecko, często należy zacząć od zmiany siebie;
• skuteczne wychowanie nie może mieć miejsca, jeśli wychowujący nie opiera go na jasnym i czytelnym systemie wartości, który sam posiada/wyznaje i realizuje;

4) pogłębianie samoświadomości i refleksji na temat skuteczności określonych metod wychowawczych, ułatwienie zakwestionowania niektórych funkcjonujących potocznie stereotypów i mitów wychowawczych.

Realizacja programu Szkoły równolegle wśród rodziców i nauczycieli daje możliwość:

1) tworzenia wspólnego, jednorodnego środowiska wychowawczego, co w myśl aktualnej wiedzy jest w profilaktyce jedną z najskuteczniejszych metod wszelkich zachowań patologicznych;

2) umacniania rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu przez naprawę i ochronę więzi emocjonalnych, budowanie klimatu zaspokajającego potrzeby miłości, bezpieczeństwa i akceptacji;

3) tworzenia lokalnych grup wsparcia, w których rodzice i nauczyciele nie tylko mogą zyskiwać pomoc w rozwoju życia osobistego, rodzinnego i zawodowego, ale również inicjować zmiany na rzecz rodziny i szkoły w społeczności lokalnej.

Warsztaty odbywają się w cyklu dziesięciu 4-godzinnych spotkań (łącznie 40 godzin zajęć). Spotkania odbywają się co tydzień. Grupa liczy 12 – 15 osób, bo taka liczba uczestników pozwala na efektywne prowadzenie warsztatu.