Miejsce na kryzys

Pomysł tej rozmowy podsunąłeś, Tomku, sugerując, że warto zająć się pytaniem „Czy księża potrzebują duszpasterstwa dla siebie?”. Skąd ta intuicja?

Tomasz Golonka OP: Pierwsze źródło to moje potrzeby: człowieka, księdza, który po latach pracy na nowo odnajduje swoje drogi w kapłaństwie i miejsce w duszpasterstwie. Zastanawiałem się, czy znalazłbym dla siebie w Polsce miejsce, gdzie można się wyciszyć, poukładać, miejsce pomocy dla księży w przejściowych okresach życia – na zakrętach, w kryzysie wieku średniego, w obliczu decyzji zmieniających dotychczasowe zaangażowania. Drugie źródło to przyglądanie się mediom. Prawie wszędzie pisano, że z księżmi coś się dzieje: odchodzą, mają problemy, popadają w depresję, alkoholizm, przeżywają też inne trudności. Nie znalazłem natomiast takiej refleksji: skoro jest, jak jest, skoro księża to grupa społeczna podwyższonego ryzyka, może potrzebna jest im pomoc, duszpasterstwo.

Prowadzisz, Wiesławie, Ośrodek Duszpasterstwa Trzeźwości diecezji kaliskiej z terapią dla księży i zakonników przeżywających kryzys w związku z uzależnieniem od alkoholu. Myślisz o nim jak o duszpasterstwie dla księży?

Ks. Wiesław Kondratowicz: Sam od dwudziestu siedmiu lat trzeźwieję, przeżywam swoją chorobę alkoholową na trzeźwo i pomagam innym kapłanom. Tutaj w Kowalewie było czterystu czterdziestu dwóch domowników w ciągu trzynastu lat. Wielokrotnie spontanicznie nazywano nasz ośrodek duszpasterstwem księży. Dzisiaj przy brewiarzu przypomniałem sobie, że święty Paweł interesował się życiem swoich prezbiterów, pisząc na przykład do Tymoteusza z troską: „samej wody już nie pij, używaj natomiast po trosze wina ze względu na żołądek i częste twe słabości!”. Paweł mówi też wciąż o własnym ościeniu – ma coś, z czym się mocuje. Duszpasterstwo to prowadzenie człowieka do zbawienia, także z jego trudnościami. Media opisują kryzysy księży często w sposób spektakularny – coś się wydarzyło i wszystkie reflektory tam się kierują. A najbardziej pomogłaby rzetelna refleksja, że ten ksiądz to jest człowiek, mężczyzna i trzeba pomóc mu przeżywać trudności bycia mężczyzną i księdzem. Do nas trafiają nie tylko mężczyźni w kryzysie wieku średniego, od dwóch, trzech lat to księża z cztero, sześcioletnim stażem kapłańskim, był też neoprezbiter, w pierwszym roku kapłaństwa. Uczestniczyłem kilka razy w spotkaniach Komisji Episkopatu do Spraw Duchowieństwa, z diecezjalnymi odpowiedzialnymi za stałą formację księży. Opowiadałem o pomaganiu księżom, podkreślając, że kryzys można tak przeżywać, że staje się szansą. I to nasze specyficzne duszpasterstwo znalazło zrozumienie Komisji, można powiedzieć, że ośrodek ma placet Episkopatu. Następnym krokiem powinno być powołanie grupy, która zajmie się duszpasterstwem kapłanów, tworząc miejsca wsparcia. Wspominałem biskupom i przełożonym zakonnym, że ten dom można rozbudować i stworzyć ośrodek interwencji kryzysowej. Byłoby to komfortowe dla przełożonych, którzy nie muszą przecież być fachowcami. Gdyby istniało miejsce z dobrym kierownictwem duchowym, terapeutami, mogliby powiedzieć księdzu z problemami: jedź do Kowalewa, tam podpowiedzą, co ci dolega, zasugerują dalsze kroki.

TG: Może święty Paweł dbał o swoich prezbiterów, bo sam wcześniej został strącony z konia. To obraz kryzysu – spaść z wysokości na ziemię, rozsypać się całkowicie. Potrzebował około trzech lat, żeby się pozbierać. Trzy lata milczenia, żeby na nowo zaistnieć. Doświadczenie kryzysu duszpasterza ma zatem swoją tradycję biblijną. Medialne opisy kryzysów księży są często wybiórcze, ale wydaje mi się, że to z naszej strony brakuje rzetelnych analiz. Taki ośrodek mógłby być miejscem, gdzie można zapytać, co się ze mną dzieje. Czasem nie wiadomo, do kogo ma pójść ksiądz, żeby znaleźć odpowiedź na takie pytanie.