Populizm i Radio Maryja

Ostatecznie to sfera polityki staje się elementem wskazującym na związek populizmu z Radiem Maryja. Trudno bowiem przemilczeć polityczny profil toruńskiej rozgłośni. Głos o. Rydzyka nawołuje: „Wy [duszpasterze, ale też dziennikarze rozgłośni katolickich – O.W.] macie głosić prawdę (...). To my mamy iść do ludzi. Musimy przestać się bać, należy mówić prawdę, demaskować kłamstwo i manipulację” [36]. Dyskusyjne pozostają jednak pytania o ową „prawdę, kłamstwo i manipulację” – i z tego względu wciąż dyskusyjne będzie pytanie o populizm. Szczególna rola religii katolickiej i pozycja ludu w Polsce pozostają tu czynnikiem determinującym [37]. Warto jednakże raz jeszcze podkreślić, że ten, kto występuje w obronie wartości katolickich i w imieniu ludu, niekoniecznie jest populistą. Staje się nim natomiast ten, kto w imię wartości katolickich kreuje wroga i w obronie uciśnionego ludu manipuluje jego strachem i używa do tego narzędzi politycznych.

[1] J. Tischner, Etyka Solidarności oraz Homo sovieticus, Kraków 2005, s. 144.
[2] Zob. J. Szacki, Pytania o populizm, „Krytyka Polityczna” 2004, nr 4, s. 28 i nn.
[3] Więcej o pochodzeniu słowa „populizm” w: R. Tokarczyk, Współczesne doktryny polityczne, Zakamycze 2000, s. 541 i nn.
[4] J. Szacki, dz. cyt., s. 32.
[5] Zob. P. Taggart, Populism, Philadelphia 2000, s. 95–98.
[6] Tamże, s. 76.
[7] C. Mudde, Populist radical right parties in Europe, Cambridge 2007, s. 23. Jeszcze w 2000 roku autor ten definiował populizm jako styl polityczny, jednak pojawianie się nowych partii o charakterze populistycznym spowodowało, że zdefiniował on populizm jako ideologię. Por.: C. Mudde, Th e populist Zeitgeist, „Government and Opposition” 39(3), s. 541–563.
[8] Populizm ma wiele cech ideologii, za słabych jednak, aby mieć ten sam status co konserwatyzm, liberalizm czy inne ideologie – twierdzi Jerzy Szacki (zob. dz. cyt.). Margaret Canovan słusznie zauważa, że populiści, w odróżnieniu od socjalistów, liberałów czy konserwatystów, nigdy sami nie definiowali swojej grupy (zob. M. Canovan, Populism, New York 1981, s. 5 i nn.).
[9] Zob. Democracy and Populism, red. Y. Mény i Y. Surel, Oxford 2002, s. 13.
[10] W literaturze przedmiotu stosuje się podział na tzw. miękki i twardy populizm. Miękki populizm kwestionuje elity polityczne za ich „odsunięcie się” od społeczeństwa i jest sygnałem kryzysu reprezentacji politycznej. Twardy populizm natomiast przybiera radykalną formę. Staje się niebezpieczny, gdyż kwestionuje konstytucyjne podstawy – nie tylko system reprezentacji, ale przede wszystkim zasady liberalnej demokracji, takie jak prawa jednostki i prawa mniejszości. Zob. Populist Politics and Liberal Democracy in Central and Eastern Europe, red. G. Mesežnikov, O. Gyárfášová i D. Smilov, Bratislava 2008, s. 9.
[11] Zob. G. Pasquino, Populism and Democracy, w: Twenty-First Century Populism, red. D. Albertazzi i D. McDonnell, New York 2008, s.15–29.
[12] Zob. P. Mair, Populism Democracy vs Party Democracy, w: Democracies and the Populist Challenge, red. Y. Mény i Y. Surel, New York 2002, a także: M. Canovan, Trust the People! Populism and the Two Faces of Democracy, „Political Studies” 1999, nr 47, s. 2–16.
[13] Zob. J. Buzalka, Religious Populism? Some Reflections on Politics in Post-Socialist South-East Poland, „Slovak Foreign Policy Affairs” 2005, nr 6 (1), s. 75.