Populizm i Radio Maryja

[14] Zob. J. Casanova, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, tłum. T. Kunz, Kraków 2005.
[15] Zob. J. Buzalka, dz. cyt.
[16] Niniejszy artykuł nie odnosi się do ruchów religijnych w Ameryce czy w Afryce, gdzie związek między populizmem i religią może przybierać formę religijnego populizmu.
[17] Zob. Y. Stavrakakis, Religion and Populism in Contemporary Greece, w: Populism and the Mirror of Democracy, red. F. Panizza, London 2005, s. 236.
[18] Kwestie te zostaną tu potraktowane jedynie szkicowo, ponieważ również pozostałe artykuły w niniejszym numerze „Znaku” poświęcone są Radiu Maryja, w tym jego retoryce.
[19] Zob. K. Pokorna-Ignatowicz, Antyunijne imperium ojca Rydzyka. Od Radia Maryja do Telewizji Trwam, „Studia Medioznawcze” 2003, nr 5(15), s. 198.
[20] W skład Akcji Wyborczej Solidarność również wchodziły partie populistyczne, które ze względu na rozpad AWS i kolejne liczne podziały na polskiej scenie politycznej bądź z niej zniknęły, bądź przekształciły się czy też weszły w skład LPR czy PiS. Zob. C. Mudde, dz. cyt., s. 45, a także K. Kostrzębski, Die Mobilisierung von Euroskepsis:Populismus in Ostmitteleuropa am Beispiel Polens, w: Populisten an der Macht: Populistische Regierungsparteien in West- und Osteuropa, red. S. Frölich-Steff en i L. Rensmann, Vienna 2005, s. 209–226.
[21] Przy okazji wyborów prezydenckich w 1995 roku Komisja Episkopatu ds. Środków Społecznego Przekazu skrytykowała Radio Maryja za propagowanie nieprawdziwych informacji na temat kandydatów i nakazała ich przeproszenie. (Radio Maryja między innymi podawało, że lata spędzone przez Jacka Kuronia w więzieniach PRL były tylko grą polityczną). W 2006 roku związana z Radiem Maryja Telewizja Trwam została jako jedyne medium zaproszona przez partie polityczne do transmitowania podpisania tzw. Paktu Stabilizacyjnego. To niekonwencjonalne wydarzenie rozpętało burzliwą dyskusję na temat kwestii związanych z religią, wolnością mediów i niezależnością polityczną. Wówczas to Prezydium Episkopatu Polski skrytykowało działania ojca Rydzyka. W liście otwartym biskupi napisali „Naturalnym prawem polityków jest korzystanie ze środków masowego przekazu, co wcale nie oznacza, że media prowadzone przez instytucje kościelne mogą pozwolić dać się zinstrumentalizować jakiejkolwiek opcji politycznej”, cyt. za: M. Zając, Biskupi upominają, „Tygodnik Powszechny”, 20.02.2006.
[22] Więcej na ten temat w dyskusjach historycznych prowadzonych w audycjach Radia Maryja, a prezentowanych na przełomie 2004 i 2005 roku.
[23] W jednym z wywiadów w „Naszym Dzienniku” o. Tadeusz Rydzyk odniósł się do słów krytyki, skierowanych przeciwko „moherowym beretom”, i powiedział: „Wmawiają [politycy krytyczni wobec Radia, zwłaszcza z PO – przyp. O.W.], że jestem oszustem, fundamentalistą, imputują mi nieposłuszeństwo Kościołowi, działanie na szkodę ludzi. Mogę znieść wszystkie oszczerstwa, bo jestem księdzem katolickim. (...) Ale dlaczego poniżają innych, słuchaczy Radia Maryja, wyśmiewają ich, traktują jak ludzi innej kategorii, jakby w Polsce była kastowość?”. Zob: Z ojcem Tadeuszem Rydzykiem rozmawiała Małgorzata Rutkowska, „Nasz Dziennik”, 14.01.2006.
[24] Na podstawie audycji pt. Rozmowy niedokończone, w: Archiwum Radia Maryja, www.radiomaryja.pl/query.php?_a=1&_r=R (ostatnie wejście 14.02.2008). Część materiałów dostępna jest również na stronie Rafała Myszkowskiego: www.radiomaryja.pl.eu.org (ostatnie wejście 12.07.2008).
[25] Wywiady ze słuchaczami Radia Maryja przeprowadzone przez autorkę w 2006–2007 roku w ramach przygotowań pracy doktorskiej pt. Populizm w Polsce.