Papiestwo i władza

W Nowym Testamencie nie ma jednego obrazu Piotra. Napotykamy całą ich gamę: Piotra - rybaka i ucznia, który "zostawił wszystko", by pójść za Jezusem (Łk 5, 10-11); Piotra - świadka wielkich chwil w posłudze Jezusa, w tym wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5, 37) i Przemienienia (Mk 9, 2); Piotra - pasterza, któremu powierzono klucze do królestwa niebieskiego (Mt 16, 19) i który miał paść baranki Pańskie (J 21, 15-17); Piotra - pierwszego wyznawcę wiary, którego kazanie w dniu Pięćdziesiątnicy po zesłaniu Ducha �więtego znaczyło początek misji chrześcijańskiej (Dz 2, 14-41); Piotra - wizjonera prowadzonego przez łaskę, gdy chrzci centuriona Korneliusza i jego rodzinę (Dz 10, 9-16); Piotra - chrze�cijańskiego męczennika, idącego w swej posłudze "tam, dokąd nie chce" (J 21, 8). Nicią spajającą poszczególne wizerunki Piotra, niby w wielobarwnym arrasie, jest jego szczególna misja polegająca na "umacnianiu braci" (Łk 22, 32).

Jan Paweł II, często cytujący te słowa Pana, przygotował papiestwo na XXI wiek, odnawiając jego nowotestamentowe korzenie z I wieku. Połączył tym samym wykonywanie posługi Piotrowej z nauczaniem II Soboru Watykańskiego o naturze episkopatu. Ojcowie Soborowi przyznali pierwsze miejsce głoszeniu Ewangelii. Biskupi są po pierwsze i przede wszystkim głosicielami Ewangelii, nie zaś zarządcami. Jak skutecznie pokazał Jan Paweł II, można to osiągnąć, będąc Biskupem Rzymu, tym bardziej więc w najmniejszej choćby diecezji misyjnej.

O tym, że proces odnajdywania i odnawiania będzie kontynuowany, przekonuje nas zmiana struktury oczekiwań wobec papiestwa. Dziś bardziej niż kiedykolwiek zarówno Kościół, jak i świat oczekują od Biskupa Rzymu świadectwa o moralnych prawdach - podstawach godności człowieka jako osoby - składanego wobec wszystkich ludzi. Z kolei ani Kościół, ani świat nie mogą spodziewać się, że kolejne konklawe stworzy duplikat Karola Wojtyły. Można natomiast słusznie oczekiwać papiestwa ewangeliczno-pasterskiego, nie zaś biurokratyczno-menedżerskiego. Oczekiwania takie oprzeć można na założeniu, że kardynałowie-elektorzy z pełną świadomością nie wybierają papieża wyłącznie dla Kościoła, ani tym bardziej dla samych siebie, lecz dla całego świata. (...)

W wykonywanie globalnej papieskiej posługi moralnego świadectwa wbudowane są napięcia ekumeniczne. Dla wielu radykalnych protestantów jest to najtrudniejszy aspekt papiestwa w wydaniu Jana Pawła II. Rozwój takiego modelu w XXI wieku może także prowadzić do kolejnych nieporozumień z niektórymi chrześcijanami prawosławnymi, nie godzącymi się na powszechną jurysdykcję papieską. Myślę zresztą, że ich obawy są nieuzasadnione, gdyż - o czym pisał Jan Paweł II w 1995 roku w encyklice Ut unum sint - powszechna posługa świadectwa papieskiego nie wymaga na Wschodzie jurysdykcji porównywalnej z wykonywaną przez Biskupa Rzymu w Kościele zachodnim. Okazuje się jednak, że w tych sprawach psychologia może być równie ważna jak teologia i katolicy muszą stawić czoło kolejnemu problemowi, jaki pojawił się, wraz z papiestwem ewangeliczno-pasterskim o powszechnym "zasięgu", na liście rozbieżności z prawosławiem.

Papież dyplomata

Istnieją również napięcia między takim modelem papiestwa a obecną pozycją dyplomatyczną Stolicy Apostolskiej. Pomimo ostatnich i dość dziwacznych wysiłków zmierzających do pozbawienia Watykanu statusu stałego obserwatora przy ONZ, pytanie, które należy w tym miejscu postawić, nie dotyczy tego, czy Stolica Apostolska może działać jako podmiot wyposażony w osobowość prawnomiędzynarodową - kwestia ta została dawno rozstrzygnięta w prawie międzynarodowym i praktyce dyplomatycznej. Pytanie brzmi: czy powinna?